چرا دولت مایل است فضای جامعه را انتخاباتی کند؟

انتخابات سال آینده نیز از این تبلیغات و جنجال‌های زودهنگام مستثنی نبوده و به جد می‌توان رد پای برخی جریانات و رسانه‌ها را در دامن‌زدن به خلق هیجانات ناشی از مباحث داغ و اختلاف‌انگیز سیاسی مشاهده کرد. جریاناتی که بیشتر از همه به دولت تدبیر و امید وابسته‌اند و یا عَلم حمایت توأمان از دولت و اصلاح‌طلبی را بلند کرده‌اند.

علت این جنجال‌آفرینی‌ها نیز در چند مورد زیر قابل تحلیل است:

۱٫ دولت یازدهم برای پیروزی در انتخابات سال آینده، با موانع و مشکلات عدیده‌ای روبه‌روست. یکی از آنها عملکرد ضعیف دولت در حوزه‌ی اقتصادی است که وعده‌ی «شکوفایی» آن، از سال ۹۲ تا به حال تکیه‌کلام همیشگی رئیس‌جمهور بوده است. سال ۹۵ در حالی آغاز گردیده که نرخ بیکاری در کشور افزایش یافته و طبق گزارش مرکز آمار، یک نفر از هر ۴ جوان ایرانی، بیکار اعلام شده است. هم‌چنین بیش از ۶۰ درصد صنایع و کارخانجات کشور در تعطیلی مطلق به سر می‌برند و این موضوع در تشدید روند افزایش بیکاری و هم‌چنین کاهش رونق اقتصادی تأثیر گذاشته است.

دولت در حالی با وعده‌ی اشتغال برای ایرانی‌ها، واردات کالاهای چینی را در دولت گذشته به باد انتقاد گرفته بود که در سال ۹۴ بنا بر آمار گمرک، بیش از ۲۵ درصد کالاهای وارداتی، از چین وارد کشور شدند و سال ۹۴، چینی‌ترین سال وارداتی کشور پس از انقلاب نام گرفت. هم‌چنین دولت علاوه بر آن‌که در زمینه‌ی مسکن هیچ‌گونه عملکرد مثبتی نداشت، پروژه عظیم مسکن مهر را نیز به سخره گرفت و آن را «مزخرف» نامید.

دولت باید برای فرار از پاسخ‌گویی نسبت به عملکرد ضعیف خود در حوزه‌ی اقتصاد و معیشت مردم، خروجی رسانه‌ها را تحت پوشش قرار دهد تا بتواند با جوسازی‌ها و مسأله‌تراشی‌های کاذب، موقتا فضا را از مسائل اقتصادی به سوی مسائل سیاسی تغییر دهد تا جنس مطالبات عمومی نیز موازی با این تغییر ذائقه‌ی مردمی، رنگ و بوی سیاسی بگیرد. قطعا در مجادله‌های سیاسی پیش‌آمده نیز آنچه که بیشتر از هر چیز دیگر خود را نشان می‌دهد، علنی‌شدن انگ‌ها و تهمت‌هایی است که گروه‌های سیاسی به رقبای خود نسبت می‌دهند و این پدیده، بسیار مخدر است.

۲٫ بر همگان مسجل است که یکی از دلایل مهم روی کار آمدن حسن روحانی در انتخابات سال ۹۲، شکل‌گیری فضایی متکثر از اصول‌گرایانی بوده است که عدم ائتلاف و کناره‌گیری آنها به نفع یک نامزد واحد، آرای پایگاه اجتماعیِ اصول‌گرایی را شکست و این روحانی بود که توانست با کلید سیاست‌ورزی و کناره‌گیری عارف به نفع او، و البته موارد مهم دیگر نظیر حمایت همه‌جانبه‌ی سران اصلاحات و شخص آیت‌الله هاشمی از روحانی، هم‌چنین نابلدی برخی اصول‌گرایان در مناظره‌ی سوم که اوج آن به دیالوگ «روحانی-قالیباف» درباره حمله‌ی گازانبری و… بر می‌گردد، با کمتر از سیصدهزار رأی به طور مستقیم وارد ساختمان پاستور شود.

اکنون که جریانات سیاسی منتقد دولت، هنوز نماینده‌ی خود را در انتخابات ۹۶ معرفی نکرده و فعلا به چندقطبی‌های پیشاانتخاباتی دامن نزده‌اند، روحانی در صدد است تا با به‌کارگیری تاکتیک‌های مختلف، رقبای اصلی خود را شناسایی نموده و اصطلاحا نقاط قوت و ضعف‌شان را مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد. به این معنا که او با بیان برخی نظرات خود درباره‌ی شاخصه‌ها و عملکردهای خوب و بد دوران ماقبل از دولت یازدهم، اردوگاه منتقدین خود را رصد می‌کند تا ببیند که چه جریانی از پتانسیل بیشتر در به چالش‌کشیدن عملکرد دولتش برخوردار است.

با این حساب و با فعال‌شدن برخی آلترناتیوهای انتخاباتی، کار برای حسن روحانی سخت‌تر از قبل نیز می‌شود؛ چرا که جریان یا جریان‌های رقیب، هم‌زمان با سیاسی‌شدن فضای جامعه، بر شدت و کیفیت انتقادات خود از دولت یازدهم می‌افزایند و در نتیجه ابعاد «خسارت‌های محضی» که کابینه‌ی متبوع حسن روحانی بر کشور و مردم وارد کرد، بیشتر از قبل هویدا می‌شود.

۳٫ یکی دیگر از دلایل زودهنگام انتخاباتی‌شدنِ فضای جامعه از سوی رسانه‌های حامی دولت، کاهش حجم و شدت انتقاداتی است که از سوی جریان یا جریان‌های رقیب، به مسأله‌ی سیاست خارجی و دیپلماسی دولت یازدهم وارد می‌شود که پس از اعمال این فضا، منتقدین ناچارند بخشی از تلاش خود را صرف خنثی‌سازی حملات رسانه‌ای دولت در جو انتخاباتی پیش‌آمده نمایند و لذا دولت‌مردان می‌توانند در این فرصت به دست‌آمده نفسی تازه کنند و البته به شناسایی رقبای اصلی خود بپردازند.

به نظر می‌رسد دولت یازدهم برنامه‌ی خوب و منسجمی برای فرار از پاسخ‌گویی، توجیه ناکارآمدی، تغییر زمین بازی از اقتصاد به سیاست و شناسایی جریان‌های رقیب خود در انتخابات سال آینده طراحی کرده است. باید منتظر ماند و دید که در نهایت، اهداف پشت پرده‌ی این برنامه‌ریزی‌ها توسط چه جریانی بر ملا می‌شود؟