عقب نشینی ایران از لحاظ علمی در ۲ سال گذشته/ رقبای منطقه ای در تلاش برای ربودن گوی سبقت علمی از ایران

بصیر، یکی از بزرگترین دستاوردهایی که پس از انقلاب اسلامی نصیب ملت ایران شد، رشد روز افزون علمی و حضور فعال کشورمان در عرصه های مختلف علمی جهان بود،حضوری که تا کنون باعث درخشش دانشمندان ایرانی در بسیاری از محافل علمی و همچنین دانش آموزان و دانشجویان کشور درالمپیادها و حتی مسابقات علمی برگزار شده در سطح جهان بوده است.

آماری که درسال ۲۰۱۳ منتشر شد نشان می داد که ایران در جهان رتبه ۲۱ و در منطقه رتبه اول را از لحاظ تولید علم داراست،البته بررسی آمارهای بیشتر در خصوص ۱۵ سال گذشته نشان می دهد که رشد علمی مناسبی رخ داده است اما اگر بخواهیم به تنهایی آمارهای دو سال اخیر را بررسی کنیم شاهد سقوط چند پله ای ایران در تولید علم رو به رو خواهیم بود چرا که در سال ۲۰۱۲ کشورمان ۱٫۶ درصد تولید علم دنیار را به خود اختصاص داده که این آمار در سال ۲۰۱۳ دستخوش تغییراتی شد و با کاهش سهم تولید علم ایران در دنیا به ۱٫۵ درصد رسید.

البته در سال های اخیر و دوره مدیریت کنونی با سیاسی کاری های خاص سقوط علمی ایران در دو سال گذشته اعلام نشده است و در مواقعی که مسئولان اظهار نظری را انجام داده اند تمامی اظهاراتشان بر اساس و مبتنی بر آمارهای تولید علم در ۱۵ سال گذشته بوده است، در عین حال هر کسی با یک مراجعه سطحی به پایگاه های رتبه بندی جهانی مانند isi یا اسکوپوس می تواند تغییرات علمی ایران را مشاهد کند اما هنوز وزارت علوم دولت یازدهم این موضوع را انکار می کند و اعتقاد دارد که ایران صاحب رشد علم است.
این عقب گرد علمی ایران می تواند دلایل متعددی داشته باشد برخی ها یکی از دلایل مهم این عقب افتادگی را سیاسی کاری ها و همچنین جنجال هایی می دانند که در روز های آغازین شروع به کار دولت یازدهم اتفاق افتاد،چرا که در آن روزها دولت اصرار داشت تا گزینه هایی را برای وزارت علوم معرفی کند که در گذشته حاشیه های فراوان سیاسی را داشته اند که البته هر بار نمایندگان مردم در مجلس با انتخاب آن گزینه ها مخالفت می کردند با این حال مدتی بعد هم وزیر انتخاب شده یعنی فرجی دانا با رای نمایندگان مجلس استیضاح شد و پس از آن نمایندگان سکان هدایت این وزارت خانه مهم را به فرهادی سپردند.

با این وجود و در حالی که وضعیت رشد علمی در ایران مناسب نیست برخی از کشورهای منطقه که حتی با کشور ما رویارویی سیاسی هم دارند در تلاش هستند که فاصله خود را از لحاظ علمی کمتر کنند و گوی سبقت را از ایران بگیرند البته شاید بتوان گفت تا حدودی در این زمینه موفق بوده اند و پیشرفت هایی را هم به دست آورده اند که اگر وضعیت به همین شکل ادامه داشته باشد ممکن است در سال های آینده جایگاه ایران را از آن خود کنند.

مطرح شدن این موضوعات نگران کننده سال گذشته رهبر انقلاب اسلامی را واداشت تا سخنانی را در این خصوص در جمع دانشگاهیان سراسر کشور مطرح کنند،ایشان سال گذشته در این جمع دستیابی ایران به رتبه ۱۶ علمی جهان را نتیجه تلاشهای بی وقفه ۱۰، ۱۵ سال اخیر در دانشگاهها و مراکز علمی خواندند و افزودند: شتاب علمی شوق برانگیزی که این افتخار را نصیب ایران کرد، امروز کم شده است و مسئولان باید همّت مضاعف کنند که حرکت پیشرفت علمی از دور نیفتد و متناسب با نیاز کشور شتاب گیرد.

حالا با گذشت یک سال رهبر انقلاب مجددا در دیدار با جمعی از اساتید، نخبگان علمی و پژوهشگران دانشگاه‌ها، پارک های علم و فناوری و مراکز علمی و تحقیقاتی مجددا در باره کاهش رشد علمی هشدار داده و گفتند: من چندی پیش نیز درخصوص کاهش سرعت رشد علمی تذکر دادم زیرا سرعت کم شده است و برای جبران فاصله عقب ماندگی علمی چاره ای جز افزایش سرعت رشد علمی وجود ندارد.

مطمئنا ظرفیت های علمی کشور چه از لحاظ اساتید و دانشجویان و چه از لحاظ محیط دانشگاه ها و تجهیزات بسیار بالا است اما اگر سیاست وارد محیط های علمی شود تاثیر منفی بر جای خواهد گذاشت،سر و صدا و جنجال آفرینی سیاسی در محیط های دانشگاهی کشور را از نقاط آرمانی و اهداف علمی دور می سازد در عین حال دشمنان نیز به دنبال چنین موضوعاتی هستند تا سوء استفاده کرده و باز هم کشور را به عقب تر برانند.

دانا