شبی که هیتلر تا صبح در آتش سوخت

آدولف هیتلر جان ۶ میلیون یهودی را در جنگ جهانی دوم گرفت؛ کشتاری که یک معما همچنان در آن پابرجا است: چرا هیتلر تمایل نداشت از گاز سارین علیه مخالفین نظامی‌اش استفاده کند؟

اینگونه نیست که هیتلر به نسبت افرادی که گاز سارین را در سوریه به کار گرفتند، از وجدان بیشتری برخوردار بوده باشد. شان اسپایسر، سخنگوی کاخ سفید، اخیرا اظهار کرده بود که “فکر نمی‌کنم حتی کسی به پستی هیتلر به این شکل از سلاح شیمیایی سارین استفاده کند.”

اما مشکل اسپایسر در این بود که هیتلر هیچگاه از گاز سارین استفاده نکرد. یک دانشمند آلمانی نازی برای یافتن ترکیبی برای نابودی سوسک‌ها از سارین استفاده کرد. ارتش آلمان نازی سپس در سال ۱۹۴۳ میلادی یک کارخانه تولید سارین را ایجاد کرد و افسران نظامی خواهان استفاده از این گاز در نبردها شدند.

اما هیتلر زیر بار نرفت. چرا؟

تاریخدانان و روانشناسان در سال‌های اخیر دلیل عدم تن دادن به استفاده از گاز سارین را بررسی کرده و به نتایج جالبی دست یافتند: هیتلر خودش در جریان جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۸ میلادی قربانی گاز خردل شده بود و فلاکت ناشی از این حمله را شخصا درک کرده بود.

آیان کرشاو در بیوگرافی هیتلر نوشت: «او [هیتلر] و چند تن از همرزمانش مورد حمله گاز خردل قرار گرفتند و تا حدودی بینایی‌شان را از دست داده بودند. آن‌ها دست یکدیگر را گرفتند تا بتوانند در کنار هم و پشت سر کسی که کمتر تحت شعاع خردل قرار گرفته بود و می‌توانست مقابلش را ببیند، پیش رفتند.»

هیتلر در زندگی نامه خود “نبرد من” (۱۹۲۵ میلادی) در مورد آن نابینایی می‌نویسد: «نزدیک‌های صبح بود که مجدد آن درد را احساس کردم. دردش مرتب بیشتر و بیشتر می‌شد. ساعت هفت صبح بود که انگار چشم‌هایم دارند در آتش می‌سوزند. چند ساعت بعد چشم‌هایم مانند زغال داغ، سرخ شده بود. همه چیز تاریک بود.»

آیا هیتلر از گاز سارین استفاده کرد؟

هیتلر سپس به بیمارستان منتقل شد و بهبود یافت اما متوجه شکست آلمان در جنگ جهانی اول شد. دیگر ادامه ماجرا را می‌توان در کتب تاریخی خواند.

با این حال اسناد تاریخی چندانی در دست نیست تا بتوان تجربه گاز خردل را به عنوان عاملی برای عدم استفاده از گاز سارین تلقی کرد.

اما می‌توان انبوهی از اسناد تاریخی را درباره دشمن دیرین هیتلر در جنگ جهانی دوم یافت: وینستون چرچیل؛ چرچیل با کمال میل از استفاده از سلاح‌های شیمیایی استقبال می‌کرد: «نمی‌دانم چرا تا این اندازه درباره استفاده از گازها [شیمیایی] سختگیری می‌‎شود. نیازی نیست که فقط از گازهای مهلک استفاده کرد: گازها انواع مختلفی دارند و برخی از آنان تاثیر دائمی ندارند.» اگر هیتلر از گاز سارین استفاده می‌کرد، چرچیل نیز به حتم با سلاح‌های شیمیایی‌اش تلافی می‌کرد.

جنگ نوعی شطرنج است. هیتلر با استفاده از گاز سارین ممکن بود مهره‌هایی را از دست دهد که برایش کلیدی بودند. او اما هرگز چنین اشتباهی را مرتکب نشد.