یارانه مطبوعات منتی بر سر روزنامه ها
به گزارش بصیر، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به منظور اصلاح و روشمند سازی نظام پرداخت یارانه به مطبوعات و نیز شفافیت و وضوح هر چه بیشتر در نحوه تخصیص اعتبارات این بخش، دستورالعمل ذیل را در اجرای آیین نامه نحوه پرداخت یارانه در حوزه نشر و مطبوعات مصوب ۱۳ آبان ۱۳۸۸ هیات وزیران، پس از هم اندیشی با شماری از مدیران مسوول و کارشناسان مطبوعات در قالب کارگروهی مشورتی با عنوان «اقتصاد مطبوعات» به تصویب رساند .
جلسات کارگروه یاد شده در تاریخ های اول، هشتم، ۱۵ و ۲۹ مهر ماه سال جاری با حضور مسوولان معاونت و آقایان علیرضا بختیاری (مدیر مسوول روزنامه دنیای اقتصاد و هفته نامه تجارت فردا)، علی اکبر بهبهانی (مدیر عامل شرکت تعاونی مطبوعات)، سعید تقی پور (صاحب امتیاز روزنامه جهان اقتصاد و مدیرکل پیشین مطبوعات و خبرگزاری های داخلی)، سید محمد صفی زاده (مدیر مسوول گروه نشریات ابرار)، سید علاء الدین ظهوریان (مدیر عامل شرکت پیام همشهری و مدیرکل پیشین مطبوعات و خبرگزاری های داخلی)، امیر عباس فتاح زاده (مدیر مسوول نشریه سلامت)، سید جلال فیاضی (مدیر مسوول هفته نامه فرا خبر و مدیرعامل پیشین خبرگزاری جمهوری اسلامی)، مصطفی کواکبیان (رییس انجمن مدیران روزنامه های غیر دولتی) و بیژن مقدم (مدیر مسوول روزنامه جام جم ) تشکیل شد که دستورالعمل حاضر، حاصل نظرات کارشناسی و مشورتی نامبردگان است .
۱ –
مبنای حمایت، تیراژ، تعداد صفحات و تعداد شماره منتشره در هر دوره شش ماهه است. پرداخت یارانه شش ماهه نخست سال ۹۲ پس از کسر مقادیر علی الحساب پرداختی (تیرماه) به حساب مطبوعات واریز خواهد شد .
۲–
فرمول محاسبه یارانه مطبوعات به شرح زیر است :
پرت کاغذ در شرایط مساوی برای همه نشریات، صفر منظور شده است .
۳-
تعیین تیراژ بر اساس اعلام وصول و یا خود اظهاری مدیران مسئول صورت می گیرد . بدیهی است در صورتی که مطابق گزارش های بازرسی اداره کل مطبوعات و خبرگزاری های داخلی( بازدید از چاپخانه ، استعلام از شرکت های توزیع ویا بررسی میزان توزیع در دکه های فروش) تفاوت معنادار در ارقام اعلامی مشاهده شود ، یارانه آن نوبت نشریه ، صفر می گردد .
۴ –
روزنامه ها و بنگاه های مطبوعاتی دولتی و عمومی تا پایان امسال، یارانه دریافت می کنند (معادل نصف فرمول فوق) اما سایر نشریات وابسته به بخش دولتی یا عمومی به طور کامل از فهرست یارانه مطبوعات حذف می شوند .
۵ –
ضریب حمایتی برای همه نشریات، مساوی (۱) است . به ازای هر تذکر کتبی هیات نظارت بر مطبوعات در طول همان دوره تخصیص یارانه ۱۰درصد از ضریب حمایتی کسر می شود .
۶ –
نوبت پرداخت یارانه برای نشریات محلی و منطقه ای همانند نشریات سراسری خواهد بود .
۷ –
بعضی مطبوعات از کاغذهای مرغوب استفاده می کنند، اما از آنجا که وظیفه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تامین حداقل هاست، محاسبات برای کلیه مطبوعات براساس قیمت کاغذ کاهی صورت می گیرد (ضمناً همچنان که در فرمول فوق دیده می شود، برای همه مطبوعات کاغذ ۴۸٫۸ گرمی منظور شده است )
-۸
اولویت های موضوعی یا مخاطب یا جغرافیایی متعددی وجود دارند که هر یک در جای خود مهمند اما لحاظ چنین ضریبی عملا به «تخصیص اکثر» می انجامد؛ لذا چنین ضریبی منظور نمی شود .
۹ –
ثروتمند یا فقیر بودن یک بنگاه / نشریه تاثیری در ضرایب حمایتی ندارد. اگرچه ضرورت حمایت از هر گروه واجد دلایلی است اما به دلیل تاثیر معکوس و متضاد، چنین شاخصی در فرمول حمایت نادیده گرفته شده است .
۱۰ –
دیرپایی یا نوپایی نشریات در ضریب حمایتی آنان تاثیری ندارد زیرا هر کدام از این صفات در جای خود مهم، اما به دلیل تاثیر متضاد، از شاخص های اصلی قابل حذفند .
۱۱ –
شاخص «تعداد صفحه» برای نشریاتی که آگهی آنان بیش از نصف کل صفحات است، معادل «صفحات مطلب دار» محاسبه می شود اما برای سایر نشریات، معادل کل صفحات هر شماره (یا میانگین صفحات در دوره محاسبه یارانه) است .
۱۲ –
به منظور جبران بخشی از هزینه های جلد و صحافی مجلات، ضریب ۲۰ درصدی افزایشی برای این دسته از نشریات منظور می شود .
۱۳ –
از آنجا که ویژگی های حداقلی برای اطلاق تعریف روزنامه وجود دارد، موارد زیر تا کسب حداقل ها از فهرست حمایت حذف می شوند. (اجرا : از زمستان ۹۲)
۱٫روزنامه های سراسری که تیراژ واقعی آنها کمتر از ۵۰۰۰ نسخه است .
۲٫روزنامه های سراسری که تعداد صفحات آنها کمتر از ۱۲ صفحه است .
۳٫روزنامه های محلی و منطقه ای که تعداد صفحات آنها کمتر از هشت صفحه است .
ضمنا به منظور توسعه کیفی مطبوعات، این حداقل ها الزامی در نوبت های بعدی افزایش می یابد .
۱۴ –
تیراژ روزنامه ها و هفته نامه های سراسری که در اکثر دکه های تهران عرضه نمی شوند با یکی از شیوه های زیر راستی آزمایی می شود :
۱٫ استعلام از شرکت توزیع
۲٫ بازدید سرزده از چاپخانه
-۱۵
عدم اعلام وصول یا عدم «خود اظهاری» مدیر مسوول به منزله عدم انتشار است. اگرچه وظیفه «اعلام وصول» به عهده چاپخانه است اما چنین نشریاتی با مشکل حذف از فهرست حمایت مواجه می شوند. با ارائه برگه اعلام وصول با تاخیر، اما امکان جبران یارانه در نوبت بعدی وجود ندارد زیرا مستلزم کسر از یارانه سایر نشریات است .
۱۶ –
پرداخت یارانه اصولاً به حساب صاحب امتیاز صورت می گیرد و پرداخت به نماینده صاحب امتیاز جز با ارائه وکالتنامه رسمی پذیرفته نیست. در مورد احزاب، تشکل های سیاسی و موسسات عمومی و دولتی، ارائه نامه با امضای بالاترین مقام حزب، تشکل و یا موسسه، مناط اعتبار خواهد بود .
۱۷ –
کلیه نشریاتی که صاحبان امتیاز آنها در تعهد نامه اخذ پروانه، بی نیازی از یارانه مطبوعات راتصریح کرده اند، منطقاً باید از فهرست حمایت حذف شوند ولی به منظور مساعدت به آنان پس از انتشار تعداد مشخصی از شماره های نشریه به شرح ذیل مشمول دریافت یارانه خواهند شد :
۱-روزنامه: از شماره ۱۵۰ به بعد
۲-هفته نامه: از شماره ۲۵ به بعد
۳-ماهنامه: از شماره ۶ به بعد
۴-فصلنامه: از شماره ۳ به بعد
۱۸–
شاخص کیفی در اولین نوبت پرداخت برای همه نشریات مساوی (۱) منظور می شود و از نوبت های آتی، توجه به فصل دوم قانون مطبوعات (رسالت مطبوعاتی )، رویکرد ارزشی، میزان محتوای اختصاصی، رعایت الگوهای حرفه ای، التزام به اخلاق حرفه ای و جذابیت بصری (گرافیک و کیفیت چاپ) مبنای محاسبه ضریب کیفی نشریات (از ۰٫۴ تا ۱٫۶) قرار می گیرد؛ به نحوی که برای هر یک از شاخص های مذکور ۱/۰ + یا ۱/۰- یا صفر به عدد پایه نشریه (۱) اضافه می شود .
ارزیابی و تعیین ضریب کیفی هر نشریه در کمیته ای مرکب از اعضای ذیل برای هر نوبت پرداخت یارانه صورت می گیرد :
الف- یکی از اعضای هیات نظارت بر مطبوعات یا کارشناس مطلع به انتخاب این هیات
ب- مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری های داخلی
ج- نماینده شورای هماهنگی تشکل های صنفی مدیریتی مطبوعات
د- نماینده شورای هماهنگی تشکل های صنفی روزنامه نگاری مطبوعات
ه- یکی از اعضای شورای پژوهشی «دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه ها» به انتخاب این شورا
و- یکی از سردبیران با سابقه به انتخاب کارگروه «اقتصاد مطبوعات »
ی- معاون فرهنگی اداره کل مطبوعات و خبرگزاری های داخلی
از آنجا که ضریب کیفی با روش فوق برای اولین نوبت پرداخت یارانه قابل محاسبه نیست تا نوبت های بعدی فعالیت های زیر انجام می گیرد :
۱- تهیه آیین نامه شفاف مبتنی بر کار پژوهشی و جلسات نخبگی .
۲- ضریب کیفی ابتدا برای روزنامه ها (اعم از سراسری و محلی) و هفته نامه های سراسری و در مرحله بعدی برای کلیه نشریات منظور می شود .
۱۹-
چنانچه اعتبار تخصیصی یارانه، کمتر از جمع یارانه محاسباتی مطبوعات باشد، ارقام پرداختی تسهیم به نسبت می شود .
۲۰ –
به منظور شفافیت بیشتر، از این پس مبالغ یارانه های پرداختی مطبوعات در سایت اطلاع رسانی معاونت مطبوعاتی قرار می گیرد .
مدیر مسئول روزنامه جام جم در این باره می‌گوید، مطبوعات باید از سوی دولت حمایت شوند.
*یارانه مطبوعات منت گذاشتن بر سر روزنامه ها
بیژن مقدم، با نظر به اینکه یارانه مطبوعات با توجه به افزایش قیمت کاغذ به ویژه طی یکسال اخیر، مبلغ ناچیزی است و در واقع نوعی منت گذاشتن بر سر روزنامه هاست، اظهار داشت: چرا که به هیچ وجه مشکلات اهالی روزنامه را برطرف نمی کند .
مقدم با اشاره به ماده پنج دستورالعمل پرداخت یارانه مطبوعات، مبنی بر حذف ۱۰ درصدی یارانه یک مطبوعه در صورت گرفتن تذکر، افزود: این ماده جدید و قابل بحث است، اما نکته قابل تامل اینجاست که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تنها یک عضو هیئت نظارت بر مطبوعات و صاحب یک رأی است، پس چرا باید جریمه تذکر را به صورت مالی تعیین کند؟
وی با بیان معیارهایی که بر اساس آن باید به مطبوعات یارانه تعلق گیرد، تصریح کرد: فرض بر این است که وزارت ارشاد ملاک های منطقی را در این زمینه در نظر گرفته، اما از جمله ملاک های معتبر در این زمینه تعداد تیراژ، اثرگذاری مطبوعه در سطح جامعه و کیفیت تولیدات آن است .
*یارانه دولتی در هزینه مطبوعات اثرگذار نیست
روزنامه حرف مازندرانی که در سالهای اخیر مخاطبان خوبی را جلب کرده است در گستره تک استانی فعالیت می کند و به صورت مستقل توانسته حدود ۵ سالی خودگردانی کند.
مدیر مسئول رونامه حرف مازندران با بیان اینکه مبلغی که دولت به عنوان یارانه به مطبوعات می‌دهد خیلی در هزینه های نشریات اثرگذار نیست، می گوید، شاید هزینه‌های یک دوم یک ماهه مطبوعات را پرداخت نکند.
شکرالله رضازاده شرمه رعایت عدالت و شفاف سازی را رویکرد وزارت ارشاد در پرداخت یارانه به مطبوعات دانست و افزود: چطور می شود روزنامه حرف با رعایت قانون، تعداد شمارگان، کیفیت در چاپ، اثر گذاری و توجه به موضوعات توسعه همه جانبه استان و کسب رتبه بالا از سوی اداره کل ارشاد کمتر از همتایان استانی خود یارانه بگیرد.
*سامانه درست ارزیابی مطبوعات در وزارت ارشاد ایجاد نشد
مدیرمسئول روزنامه حرف، با انتقاد از اینکه سامانه درستی در وزارت ارشاد برای ارزیابی مطبوعات ایجاد نشده است، خاطر نشان کرد: اعتراضمان را به صورت مکتوب به ارشاد استان تحویل دادیم و از دولت یازدهم درخواست کردیم شاخص‌هایی را برای روزنامه‌های محلی در نظر بگیرد و برپایه نمره نهایی یارانه اختصاص دهد.
رضازاده شرمه به موضع سیاسی خود در رسانه مورد نظر اشاره کرد و گفت: روزنامه حرف مستقل است، نقدهای به جا، باعث متضرر شدنش در تخصیص یارانه دولتی شد.
*۱۳ نوع کمک به روزنامه و مطبوعات
هیئت علمی دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی نیز در گفت وگو با فارس می گوید، در کشورهای پیشرفته صنعتی در کنار آگهی های دولتی، حدود ۱۳ نوع کمک به روزنامه ها و مطبوعات می شود .
امیدعلی مسعودی معتقد است، توزیع روزنامه در این گونه کشورها، توزیع اشتراکی است و به شکلی نیست که روزنامه ها در کیوسک های مطبوعاتی توزیع شود و عواملی مانند بارش باران روی روزنامه ها و نشریات موجب عدم فروش روزنامه ها و در نهایت هدر رفتن هزینه ها شود .
*حمایت دولت از رسانه
وی اعطای وام های بلند مدت و بلاعوض، پست و توزیع، بیمه، تقبل درصدی از هزینه حمل ونقل و مالیات را در کنار سایر خدمات دیگر از دیگر کمک های کشورهای پیشرفته صنعتی به حوزه رسانه و مطبوعات می داند و می گوید، اینگونه مساعدت ها موجب می شود که مردم در کشورهای پیشرفته پیش از آنکه وارد محل کار خود شوند، روزنامه ها را مطالعه کنند .
مسعودی بر ضرورت برگزاری کلاس های آموزشی ضمن خدمت خبرنگاران تأکید کرد یادآور شد، ما نمی توانیم تحت شرایط دولت و تحریم تصمیم بگیرم و بخشی از یارانه های روزنامه ها را تحت هر عنوانی حذف کنیم .
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است روزنامه ها به خودی خود تحت فشار هستند، روزنامه هایی که آگهی های دولتی به آن ها تعلق نمی گیرد با چنین شرایطی چنانچه با ۱۵ صفحه به چاپ برسند ناگزیر قیمتشان باید مبلغی برابر ۲ تا ۳ هزار تومان باشد .
وی در ادامه می گوید، آنجایی که امکان فروش روزنامه با چنین مبلغی وجود ندارد، روزنامه ها مجبور به کاهش صفحات به منظور تعدیل هزینه ها می شوند .
مسعودی به بالا بودن شأن و جایگاه روزنامه ها اشاره کرد و آنها را خوراک فکری مردم دانست و معتقد است، چنانچه جایگاه آن ها حفظ نشود بدون شک لطمه های بسیار زیادی از تمام جوانب متوجه کشور می شود .
*کاهش یارانه مطبوعات به مثابه تعطیلی امرار معاش مردم
این کارشناس علوم ارتباطات با اعتقاد به اینکه هرگونه کاهش یارانه مطبوعات تحت هر شرایط و عنوانی همانند این است که یارانه امرار معاش مردم تعطیل می شود، تاکید دارد به اینکه در عصر رسانه ها، دشمنان ایران از طریق قدرت رسانه ای با کشور برخورد می کنند .
مسعودی با تاکید می گوید، در چنین شرایطی آیا ما باید با دست خودمان و با کاهش یارانه مطبوعات، حوزه رسانه را به لبه پرتگاه ببریم .
وی می گوید، البته اینکه یارانه به مطبوعات بر اساس یکسری اولویت ها پرداخت شود، امری اجتناب ناپذیر خواهد بود.
منبع: بلاغ
