راكتور اراك بزرگترين موضوع مورد اختلاف

به گزارش بصیر به نقل از بلاغ، بعد از دست دادنها و عكس گرفتن ها در روز پاياني مذاكرات ژنو، به نظر مي رسيد كه توافق اوليه در زمينه برنامه هسته اي ايران ، نظر اعضاي گروه ۱+۵ و ايران را به هم نزديك كرده باشد با اين حال انتشار تفسیر‎های متفاوت و بعضا متناقض از توافقنامه ژنو از سوی طرفین، نشان داد كه اختلافات همچنان باقي است و ماحرا به همين سادگي كه رسانه ها بيان كردند و جشن ديپلماسي در كشورها به راه افتاد نبود .

با گذشت تقريبا دو هفته از زمان منعقد شدن اين توافق،‌ رسانه‎هاي غربي نيز مانند تعدادي از رسانه‎هاي ايران كه از همان روز اول مغلوب جو رسانه‎اي در اين زمينه نشده بودند ،‌حالا به بيان وجوه اختلافي بين ادعاهاي آمريكا در اين زمينه و بيانيه ژنو مي پردازند .

خبرگزاري سي ان ان در گزارشي در اين زمينه به قلم جاناتان شانزر ، معاون رييس بنياد دفاع از دموكراسي نوشته است : توافق هسته اي بين گروه ۱+۵ و ايران در آخر ماه گذشته ميلادي به طور گسترده مورد استقبال كشورهاي مختلف قرار گرفت و اين كشورها اعلام كردند اين اقدام موقت موفق شده است جنگ ناخواسته بر سر برنامه هسته اي ايران را دفع كند .

اما بعد از اينكه اين موفقيت ابتدايي هسته اي مورد ستايش قرار گرفت و جشن ديپلمكاتيك برگزار شد ، ايران در حال حاضر آمریکا را متهم مي كند كه نسخه متفاوتی از توافق را در اختيار مردم آمريكا قرار داده است كه تفسير اصلي مد نظر ايران از اين توافق نيست .

فاصله ميان ايران و آمريكا درباره اين قرار دادي كه هنوز جوهر امضاي آن خشك نشده چقدر است ؟

 راكتور آب سنگين اراك بزرگترين موضوع مورد اختلاف بين طرفين است . در توافقنامه ژنو ايران خود را متعهد ساخته است كه «هيچ پيشرفتي در فعاليت هايش در برخي از سايتهاي هسته اي انجام ندهد » كه يكي از اين سايتها ، رآكتور اراك بوده است .  «طرح اقدام مشترك » بيان مي كند كه توافق نهايي «به طور كامل نگرانيها در ارتباط با رآكتور اراك را حل مي كند » براي رسيدن به اين هدف بايد اطمينان حاصل شود كه « هيچ پيشرفت و ساخت و سازي كه تاسيسات را قادر سازد كه عمليات باز فرآوري را انجام دهد صورت نمي گيرد».

اما بر اساس بيانيه كاخ سفيد ،‌اين جمله بدين معني است كه « ايران متعهد شده است كه هيچ توسعه اي را در فعاليت هاي هسته اي اش در اراك انجام نداده و هر گونه پيشرفت در مسير تولید پلوتونيوم را متوقف سازد.» كاخ سفيد ۷ محدوديت را در ارتباط با اراك در نظر گرفته است :

۱-      كميسيون (عملياتي) رآكتور اراك

۲-      سوخت راكتور اراك

۳-      توليد سوخت براي راكتور اراك

۴-      آزمايش سوخت براي راكتور اراك

۵-      نصب هر گونه قطعات اضافي در راكتور اراك

۶-      انتقال سوخت و آب سنگين به سايت راكتور

۷-      ساخت تاسيساتي كه قادر به پردازش مجدد باشد ( به منظور جداسازي پلوتونيوم از سوخت مصرف شده)

با اين حال بر اساس گزارش رويترز،  ايران مي تواند «ساخت قطعات را به صورت خارجي براي نصب بعدي» ادامه دهد. علاوه بر اين جواد ظريف وزير امور خارجه ايران به مجلس شوراي اسلامي ايران گفته است كه «هيچ سوخت هسته اي توليد نمي شود و هيچ تاسيسات جديدي نصب نمي شود  … با اين حال ساخت و ساز ادامه خواهد داشت .» براساس گزارش سايتهاي خبري ايران او اضافه كرده است كه «ساختمان سازي و ساخت وساز ادامه خواهد داشت  چرا كه ما در حال حاضر در اراك در همين مرحله هستيم »

در پاسخ به اين صحبت ها جن ساكي ، سخنگوي وزراي خارجه آمريكا گفت :«ما دقيقا مطمئن نيستيم كه منظور ظريف از ساخت و ساز كه او بيان كرده است چيست اما هيچ گونه اقدامي نبايد در راكتور اراك انجام شود هيچ كاري نبايد براي آماده ساختن سوخت براي راكتور اراك انجام شود ونبايد هيچ آزمايش اضافه اي برباي راكتور انجام شود .»

وي افزود : « اگر اشاره ظريف به ساخت و سازي در بيرون از محيط راكتور است كه انجام شود ، آن مسئله چيز ديگري است »

يكي ديگر از زمينه هاي نگراني مسئله غني سازي در ايران است . مقام هاي آمريكايي ادعا مي كنند كه توافق ژنو حق ايران براي غني سازي اورانيوم را به رسميت نمي شناسد . مقام هاي ايراني نيز ادعا مي كند كه اين حق به رسميت شناخته شده است . به گفته ظريف « ايران حق برخورداري از اين مسئله را دارد و اين مسئله براي ايران به رسميت شناخته شده است » به همين ترتيب معاون وزير امرو خارجه ايران سيد عباس عراقچي هم به فارسي تواديت كرده است كه « برنامه غني سازي ما به طور رسمي پذيرفته شده است »

رييس جمهور ايران ،‌حسن روحاني هم تاكيد كرده است كه « حقوق هسته اي ملت ايران و حق غني سازي توسط قدرتهاي جهاني به رسميت شناخته شده است » روحاني بعد از آن اعلام كرد كه « غني سازي كه بخشي از حق هسته اي ما است ، ادامه مي يابد . اين كار امروز ادامه دارد و فردا هم ادامه مي يابد و غني سازي ما هيچ گاه متوقف نيم شود و اين مسئله خط قرمز ما است »

مقام هاي ايراني مرتبا گفته اند كه ايران سايت هاي غني سازي خود را از بين نمي برد . در اين مسئله احتمالا دو طرف با هم هم نظر هستند . بر اساس نوشته وال استريت ژورنال ، « مقامات ارشد ايالات متحده گفته اند كه آنها مدتهاست بر اين باورند كه اين مسئله هم امكان پذير و هم عملي است كه به توافقي با ايران دست يابند كه بتواند برنامه هسته اي ايران را به طور كامل از بين ببرد » و اين مهمترين اختلافي است كه مي توان گفت به مسئله اي اساسي در هر گونه توافق نهايي در اين زمينه تبديل مي شود .