زباله، از تولید به مصرف!
در کلان شهر تهران، آمارهای مدیریت شهری حکایت از آن دارد که شهروندان روزانه به طور میانگین بالغ بر ۷۵۰۰ تن زباله تولید می‌کنند که تقریباً سه برابر استاندارد جهانی کلان شهرها است. این حجم زباله از یک سو و ملاحظات زیست محیطی و اقتصادی از سوی دیگر، شهرداری تهران را به اتخاذ رویکردی اساسی در جهت مدیریت مؤثر پسماند رهنمون ساخته و در این راستا، موضوع تولید انرژی از زباله را هم به عنوان روشی اقتصاد محور و هم سازوکاری دوستدار محیط زیست مطرح نموده است. سامانه استحصال انرژی از زباله به روش هاضم نخستین گام برای تبدیل زباله‌های تهران به محصولی پاک، ارزشمند و مولد است. در واقع این سامانه نخستین طرح در نوع خود در ایران و بزرگ‌ترین سایت درخاورمیانه است که در زمینی به وسعت چهار هکتار در شرق منطقه ۴ احداث شده است. اهمیت این اهتمام، بیشتر از آن جهت مهم است که تبدیل طلای کثیف به انرژی، سابقه‌ای ۱۰۰ ساله در کشورهای توسعه یافته دارد و بهره برداری از نخستین نیروگاه زباله سوز پایتخت به انتظار شهروندان تهرانی در این خصوص پایان داده است.
سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در دوره سابق و شهرداری منطقه ۴، به دلیل پیشرفت روز افزون فناوری، توسعه زندگی شهری، تولید چشمگیر زباله‌های شهری در کلانشهرها، نیاز بیشتر به انرژی پاک و منقضی شدن روش دفن زباله که اثرات غیر قابل جبرانی دارد، این طرح را به اجرا گذاشتند.
از این رو، این مجموعه در حریم شهرداری منطقه ۴ تهران و در جاده آبعلی، در کوه‌های هزار دره و در ارتفاعات ۱۷۰۰ متری و در فاصله پنج کیلومتری رودخانه جاجرود واقع شده است. محدوده اجرای سامانه استحصال انرژی در قسمت جنوب غربی مرکز دفن آبعلی در استان تهران قرار گرفته است. این مرکز در فاصله شش کیلومتری سد لتیان هم قرار دارد.
از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۶ زباله‌های شهر تهران جمع آوری و در گود آبعلی سوزانده می‌شد. عملیات دفن زباله‌ها در این محل از سال ۱۳۵۶ آغاز و تا سال ۱۳۶۹ ادامه یافته و در طول این سالها بیش از نیمی از زباله‌های تهران که عمدتاً مربوط به ۱۳ منطقه شهرداری بوده، به این مکان حمل می‌شده است.
پس از تعطیلی مرکز دفن زباله آبعلی در سال ۱۳۶۹، این مرکز فقط برای تخلیه قسمت اعظم خاک، نخاله و آوارهای ساختمانی شهر تهران مورد استفاده قرار گرفت و این روند تا سال ۱۳۸۹ ادامه یافت، در بهمن ماه این سال این اراضی در خدمت پروژه استحصال قرار گرفت. پس از تکمیل مطالعات ژئوتکنیک و مکانیک خاک و اماده سازی زمین، زباله برداری و خاکبرداری و خاکریزی اراضی آغاز شد و بعد از سامانه هاضم با سوله‌ها، مخازن و دستگاه‌های جدا ساز شروع به کار کرد.
احداث پروژه نیروگاه هاضم در محدوده آبعلی علاوه بر فواید کلی که نام برده شد، به لحاظ اجتماعی و اقتصادی واجد پیامدهای مثبت بسیاری است. محدوده جغرافیایی که نیروگاه هاضم در آن واقع شده، به لحاظ بافت اجتماعی تعداد بسیار زیادی نیروی آماده به کار و مستعد ارائه خدمت را در خود جای داده است. تنوع محصولات خروجی نیروگاه هاضم نظیر انرژی برق، گرانول و کمپوست غنی شده می‌تواند برای طیف گسترده‌ای از این نیروهای اماده به کار، زمینه فعالیت و اشتغال ایجاد نماید.
