اتحادیه عرب در بحران
بصیر/ قرار است همایش سران کشورهای عربی از سوی سازمان اتحادیه عرب به مدت دو روز در کویت برگزار شود. به منظور تعیین دستور کار این کنفرانس، نشست وزیران خارجه عرب در مقر دائمی اتحادیه عرب در قاهره تشکیل خواهد شد. فراخوانی سفیر عربستان از قطر و شدت گرفتن اختلافهای اعضای شورای همکاری خلیج فارس به خصوص قطر، امارات و عربستان مشکل ایجاد هماهنگی میان کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را از سوی دبیر اتحادیه عرب دوچندان کرده است. بحران بحرین و سوریه و یمن و عراق و لیبی و مصر و سودان و فلسطین و لبنان و… همگی نشان از آن دارد که اتحادیه عرب در آشفتگی و بحران بسر میبرد. عربستان با همه همسایگان خود اختلاف دارد و این اختلافها با دخالت نظامی این کشور در بحرین، حمایت از مخالفان دولت بشار اسد، به رسمیت شناختن آنها و انطباق نگاه سیاسی با دیدگاه آمریکا و اسرائیل درباره خاورمیانه شدت گرفته است.
به خصوص در مورد سوریه، حمایت مالی از نیروهای تخریبی در منطقه و اعلام رسمی اخوانالمسلمین مصر به عنوان سازمان تروریستی، سعودیها را در مرکز تضادها و اختلافها قرار داده است. سعودیها بعد از سقوط رژیم حسنی مبارک در حالی که مرسی اولین رئیس جمهور مصر را پذیرا شدند دو محور را دنبال میکردند، یکی تائید مصر ضعیف شده تا ریاض را جایگزین قاهره در جامعه عرب سازند. دوم، با همکاری مرسی و اخوانالمسلمین تضاد سنی و شیعه را تشدید کنند.
پس از کودتای ژنرال سیسی و برکنارکردن مرسی و همزمان زندانی کردن و محاکمه سران اخوانالمسلمین، عربستان با اعطا(!)ی وام فوری ۱۲ میلیارد دلاری به دولت موقت مصر، خود را در تقابل با جامعه مذهبی مصر قرار داد. این تقابل تا اینجا رسیده است که هفته گذشته دولت سعودی اخوانالمسلمین را سازمانی تروریستی نامید. از سوی دیگر بحران سوریه چنان چرخش پیدا کرده است که سعودیها مسیر حمایت مالی و تسلیحاتی از تروریستها را برای خود زیانبار دیدهاند و دیروز اعلام کردند که سازمانهای داعش، النصره و چند گروه دیگر، تروریستی هستند. سازمان داعش با حمایت دولت سعودی، مرکزیت و مدیریت اصلی کشتار و انفجارها را در عراق دارد. دولت عراق چندین بار به دولت سعودی برای حمایت از گروههای تروریستی در داخل خاک عراق، اعتراض کرده است.
واقعیت این است که اغلب کشورهای عربی در التهاب به سر میبرند. برخی از این کشورها دچار بحران مالی و سیاسی شدید شدهاند. قاهره که روزی مرکزیت اداره و مدیریت جامعه عرب را به عهده داشت، اکنون در آشفتگیهای داخلی مصر دیگر نمیتواند بار چنین مسئولیتی را بر دوش داشته باشد. عربستان اگر چه تلاش دارد تا خود را مرکز سیاسی کشورهای عربی بخواند اما با دلارهای نفتی نمیتواند جایگاه خود را در جوامع عربی تثبیت کند.
این شرایط سخت و بحرانی اتحادیه عرب، برای رژیم صهیونیستی مطلوب است و در عمل فلسطینیان را در موقعیت سختی قرار داده است. برخی از نویسندگان عرب نوشتهاند که سیاستهای دولت سعودی در خاورمیانه تنها به ادامه سلطه صهیونیستها کمک میکند و یاری میرساند. عملکرد سیاسی دولت سعودی به جای «اتحاد» موجب انشقاق شده است و تنافر را در حوزه خاورمیانه، به خصوص در کشورهای عربی دامن میزند. ادامه همین سیاست است که موجب شده تا «نتانیاهو» از مواضع سعودیها درباره ایران، سوریه، عراق و در حوزه خلیج فارس و مسأله فلسطین ـ اسرائیل، اعلام حمایت کند تا آنجا که برقراری روابط سیاسی عادی با عربستان را پیشنهاد داده است.
نشست وزیران خارجه کشورهای عربی عضو اتحادیه عرب در قاهره برای تنظیم دستور جلسه نشست سران عرب در کویت با مشکلات بسیاری روبرو شده است. همایش دو روزة سران عرب در کویت در حالی که سعودیها منشاء اغلب اختلافها در کشورهای عربیاند، درفضای متشنج اغلب کشورهای عربی تشکیل میشود. بسیاری از محافل سیاسی از هماکنون این نشست را شکست خورده میخوانند. اتحادیه عرب در طوفان اختلافها، بحرانها و درگیریهای درونی اغلب کشورهای عربی گرفتار است و برونرفت از این بحرانها را بسیار مشکل میداند. بساط تروریسم در سراسر کشورهای عربی پهن شده است و با دلارهای نفتی ادامه حیات میدهد. آمریکا و اسرائیل از این شرایط بحرانی سود میبرند.
باید انتظار داشت که اتحادیه عرب برای نشست دو روزه سران عربی در کویت و برای جابهجایی تضادها چارهاندیشی و با بزرگنمایی تضادهای فرعی، راه فراری راجستجو کند. ایران و سوریه در دستور کار آنها قرار خواهند گرفت و اسرائیلیها میخواهند تا «ایرانهراسی» محور نشست سران عرب در کویت باشد و در دستور کار آنها گزاره «ایران اتمی خطری برای همه کشورهای منطقه» تکرار شود. آمریکا میخواهد تا سران عرب در نشست کویت پایان دولت بشار اسد را اعلام کنند و آینده سوریه را بدون حضور بشار اسد خواهان باشند.
اتحادیه عرب حاصل جمع بحرانها در کشورهای عربی شده است. برای فرار از این بحرانها به حاشیهسازی خواهد پرداخت تا مگر سرپوشی بر واقعیت بحرانها گذاشته شود.
منبع: صدخبر