چه‌کسی برنده انتخابات افغانستان‌می‌شود؟
به گزارش بصیر، در پی اعلام نتایج ابتدایی انتخابات افغانستان و مشخص شدن عبدالله عبدالله و اشرف غنی احمدزی به عنوان راه‌یافتگان به مرحله دوم، موج تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌ها پیرامون نتیجه نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان آغاز شده است.
در این نوشتار نیز به بررسی اجمالی آرایش گروه‌های سیاسی و همچنین تغییر رویکرد نامزدهای راه یافته به دور دوم انتخابات خواهیم پرداخت.
پشتون‌ها و گرایش به اشرف غنی احمدزی
همانطور که تاریخ سیاسی و فرهنگی افغانستان نشان داده است، قوم‌گرایی و قبیله‌محوری در افغانستان در تصمیم‌گیری رهبران و مردم این کشور همیشه تأثیرگذار بوده است.
اگر بخواهیم دهه گذشته تاریخ افغانستان یعنی سال‌های حضور نیروهای خارجی در این کشور را بررسی کنیم نیز شاهد این مسئله هستیم که همیشه قوم‌گرایی در طی این سال‌ها بر روند تحولات این کشور سایه افکنده است.این نکته را نیز باید در نظر داشت که پشتون‌ها در افغانستان به نوعی بر ناسیونالیسم پشتون در این کشور و حتی در مناطقی از پاکستان اعتقاد و تأکید دارند.
پس از شکست طالبان در افغانستان و حضور نیروهای خارجی در این کشور، تصمیم جامعه جهانی بر این شد تا با برگزاری کنفرانس «بن» در رابطه با آینده سیاسی دولت در کابل راهبردها را مشخص سازند. در این کنفرانس نیز با توجه به اکثریت پشتون در کشور افغانستان تصمیم بر این شد تا رئیس دولت موقت و پس از آن نیز رئیس‌جمهور افغانستان از قوم پشتون انتخاب گردد.
در سال ۲۰۱۳ و با ثبت‌نام کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری در افغانستان مشخص گردید که تمامی نامزدها به جز دکتر عبدالله عبدالله از قوم پشتون هستند که هر یک با توجه به حوزه نفوذ خود در ولایات مختلف رأی موردنظر را به خود اختصاص دادند. همین تکثر نامزدهای پشتون در واقع رأی این قوم را شکست تا هیچ یک از کاندیداهای پشتون نتوانند در مقابل عبدالله قد علم کنند.
از سوی دیگر نباید این موضوع را فراموش کرد که بخش‌هایی از کشور افغانستان در اختیار نیروهای طالبان قرار دارد و به ویژه مردم در ولایات جنوبی افغانستان تاحدی به این گروه و رهبران آن اعتقاد داشته و براساس منویات آنها تصمیم گرفته و عمل می‌کنند. طالبان در واقع با تحریم انتخابات در افغانستان بخشی از جامعه پشتون این کشور را از حضور در این فرایند محروم کردند که این موضوع نیز خود باعث پایین آمدن رأی نامزدهای پشتون در مقابل عبدالله شد.
اما با کشیده شدن انتخابات به دور دوم و قرار گرفتن اشرف غنی احمدزی پشتون در مقابل عبدالله که فردی تاجیک در جامعه افغانستان شناخته می‌شود اوضاع به گونه‌ای دیگر رقم خواهد خورد.
به نظر می‌رسد با توجه به سبقه تاریخی جامعه پشتون و تعصبات این قوم، در دور دوم انتخابات شاهد حمایت آنها از اشرف غنی احمدزی خواهیم بود. در این بین اما نباید از رأی و نظر رهبران پشتون غافل ماند که در روزهای آینده باید اخبار مربوط به این افراد نیز رصد و مورد مطالعه قرار گیرد.
شیعیان و دوراهی انتخاب
هر دو نامزد راه یافته به دور دوم انتخابات در افغانستان، یک معاون شیعه در کنار خود دارند.
عبدالله با کنار خود قرار دادن محقق در دور اول انتخابات توانست آرای بیشتر مردم هزاره را به خود اختصاص دهد. از سوی دیگر سرور دانش معاون شیعه اشرف غنی احمد زی از طرفداران تفکر خلیلی از دیگر رهبران شیعه در افغانستان است.
خلیلی طی سال‌های حضور نظامیان خارجی در افغانستان از ادامه راه جهاد جدا و به نوعی در مقابل تفکرین مجاهدی قد علم کرد. شاید همین موضوع باعث شده است تا حدی چهره وی در میانه قوم هزاره و شیعیان افغانستان مخدوش گردد.
حال که انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان به مرحله دوم رسیده است، علاوه بر تقابل تفکر پشتون در مقابل سایر قومیت‌ها در افغانستان شاهد نوعی دوگانگی انتخاب در میان شیعیان خواهیم بود.
اما آنچه از دور اول و نتایج جزئی شمارش صندوق‌های رأی‌ریزی در مناطق شیعه‌نشین افغانستان مشخص شده این است که اکثر شیعیان افغانستان تمایل به انتخاب عبدالله در برابر اشرف غنی احمدزی دارند.
از سوی دیگر نیز اشرف غنی ار روزهای تبلیغات انتخاباتی در واقع نوعی تفکرات غربی را اشاعه داه است و از آن‌جا که مردم شیعه در افغانستان نیز عصبیت دینی خاصی دارند و تفکرات اسلامی را بر تفکرات غربی ترجیح می‌دهند، در انتخاب اشرف غنی احتیاط خواهند کرد.
یکی از دیگر از مؤلفه‌های مهم در تعیین سرنوشت رئیس‌جمهور آینده افغانستان ائتلاف عبدالله و احمدزی با نامزدهای بازمانده از صعود به مرحله دوم هستند.
با توجه به نتایج اعلام شده حدود ۲۵ درصد آرای مردم افغانستان در اختیار سایر نامزدهای انتخابات است که این عدد می‌تواند در پیروزی هر یک از دو نامزد راه یافته به دور دوم بسیار تأثیرگذار باشد.
از همان روزهای ابتدایی اعلام آرای انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان و مشخص شدن این موضوع که به احتمال زیاد انتخبات به دور دوم کشیده خواهد شد سایر نامزدهای ناامید از راه‌یابی به مرحله دوم تلاش‌های خود برای ائتلاف با عبدالله و اشرف غنی احمدزی را آغاز کردند.
به نظر می‌رسد زلمی رسول وزیر امور خارجه دولت کرزی و نفر سوم انتخابات ۲۰۱۴ افغانستان به ائتلاف با عبدالله فکر می‌کند. به گفته رسانه‌های افغانستان رسول در برخی محافل خصوصی اعلام کرده است که حامد کرزی وی را فریب داده و در اصل از اشرف غنی احمدزی حمایت کرده و این مسئله باعث شده است تا زلمی رسول در دور دوم انتخابات به عبدالله گرایش پیدا کند. با توجه به رأی حدود ۱۱ درصدی وی، رسول می‌تواند عاملی تأثیرگذار در پیروزی عبدالله در دور دوم باشد.
تیم انتخاباتی عبدالرب رسول سیاف را نیز که اکثر مجاهدین از جمله محمد اسماعیل‌خان وزیر سابق انرژی و آب افغانستان تشکیل می‌دهند، در انتخاب میان عبدالله و احمدزی به نظر می‌رسد هم‌قطار جهادی خود یعنی عبدالله را برگزینند.
دیگر نامزدهای انتخاباتی نیز با توجه به گرایش‌های تقابلی در قبال عبدالله به احتمال فراوان در جبهه ائتلافی اشرف غنی احمدزی قرا خواهند گرفت.
کرزی و گروهی به نام اپوزیسیون
نتایج دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان یک پیام بزرگ برای حکومت مرکزی در کابل داشت.
رأی بالای عبدالله به عنوان بزرگترین اپوزیسون دولت کرزی در قبال رأی پایین و شکست زلمی رسول به عنوان کاندیداهای به ظاهر مورد حمایت کرزی این بار معنایی را داشت که به نوعی مردم افغانستان از سیاست‌های کرزی و دولت تحت حاکمیت وی در طی ۱۳ سال اخیر ناراضی هستند.
به نظر می‌رسد در دور دوم انتخابات نیز کرزی با همین مشکل مواجه خواهد بود. در ابتدا این برداشت وجود دارد که وی به صورت علنی از هیچ یک از این دو نامزد حمایت نخواهد کرد اما اخبار منابع خبری حاکی از آن است که کرزی علاقمند به پیروزی اشرف غنی احمدزی در انتخابات است.
به نظر می‌رسد حمایت کرزی از احمدزی می‌تواند نمره منفی برای این نامزد پشتون باشد. از سوی دیگر کرزی و احمدزی از دو گروه پشتون به شدت مخالف با هم هستند و این موضوع تاحدی محبوبیت اشرف غنی در طایفه خود را نیز تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.
کشورهای خارجی و دور دوم انتخابات افغانستان
کشورهای خارجی حاضر در افغانستان به ویژه آمریکا و همسایگان این کشور از جمله هند، پاکستان و جمهوری اسلامی ایران به شدت تحولات انتخابات در این کشور را رصد و پیگیری می‌کنند.
ممکن است هیچ‌یک از این کشورها به صورت واضح از شخص خاصی حمایت نکنند اما تحولات رسانه‌ای خود نشانگر تمایل این بازیگران به هریک از کاندیداهای ریاست‌جمهوری در افغانستان است.
اینگونه به نظر می‌رسد که هند و جمهوری اسلامی ایران بیشتر تمایل به حضور عبدالله در رأس قدرت در افغانستان دارند اما در مقابل نامزد مورد حمایت آمریکایی‌ها و پاکستان اشرف غنی احمدزی است. این موضوع می‌تواند در رأی مردم افغانستان تأثیرگذار باشد.
مردم افغانستان به شدت از پاکستان و سیاست‌های دولت اسلام‌آباد انزجار دارند که همین موضوع باعث می‌شود فرد مورد حمایت پاکستان با چالش مهم در افغانستان روبرو باشد.
از سوی دیگر مردم در افغانستان دو دسته هستند که عده‌ای مایل به تداوم حضور نیروهای خارجی از جمله آمریکا در خاک کشورشان هستند و عده‌ای دیگر نیز نظری مخالف آن را دارند. تفکیک این دو گروه از یکدیگر سخت است اما نکته مهم در حمایت آمریکا از فردی خاص در افغانستان می‌تواند در نتیجه انتخابات تأثیرگذار باشد
اغلب کارشناسان مسائل سیاسی در افغانستان بر این باورند که آمریکایی‌ها قادر هستند تا نتیجه انتخابات در افغانستان را با توجه به تمایلات خود تغییر دهند.کشیده شدن انتخابات به دور دوم و معرفی عبدالله به عنوان کاندیدای اول در دور نخست را نیز در همین راستا تعریف کرده و این موضوع را در واقع نوعی بازی برای پیروز کردن اشرف غنی احمدزی در انتخابات تعبیر می‌کنند تا از این طریق هم شعار انتخابات آزاد و شفاف را محقق ساخته باشند و هم عبدالله مدعی پیروزی را در یک بازی دموکراسی از حضور در قدرت بازدارند.
کاندیداهای پیروز در دور اول نیز این موضوع را به خوبی درک کرده‌اند بنابراین عبدالله طی روزهای گذشته با اتخاذ تصمیماتی از جمله اعلام امضای پیمان امنیتی کابل – واشنگتن در صورت پیروزی، سعی دارد تا حدی موضع نیروهای خارجی در قبال خود را تعدیل کند.
گروه‌های شبه‌نظامی و تحریم انتخابات
طالبان افغانستان به عنوان بزرگترین و فعال‌ترین گروه شبه‌نظامی در افغانستان از همان روزهای آغاز حضور نیروهای نظامی در افغانستان، جنگ علیه آنها و حکومت مرکزی در افغانستان را آغاز کرده است.
در انتخابات‌های گذشته و انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۴ نیز طالبان با تحریم انتخابات حضور مردم در پای صندوق‌های رأی را خلاف موازین اسلامی و منافع ملی اعلام کردند.
همچنین در روز برگزاری انتخابات، طالبان تمام تلاش خود را به کار بست تا امنیت انتخابات را به خطر انداخته و مانع از حضور مردم در پای صندوق‌های رأی شوند، اکنون نیز طالبان دور دوم انتخابات را تحریم و اعلام کرده‌اند که در این دور از انتخابات نیز مردم نباید شرکت کنند.
اما گروه دیگر شبه‌نظامی، حزب اسلامی حکمتیار است. حکمتیار که احساس می‌کرد از آرای بالایی در میان مردم افغانستان برخوردار است با به میان آوردن قطب‌الدین هلال در صحنه انتخابات و حمایت از وی تلاش کرد تا بار دیگر به صحنه سیاسی افغانتستان بازگردد.
شکست سنگین هلال در واقع حکمتیار را با چالش عدم محبوبیت و بحران مشروعیت و مقبولیت روبرو ساخت و وی را مجبور ساخت تا مانند طالبان وی نیز دور دوم انتخابات را تحریم کند.
با توجه به تأمین خوب امنیت در دور اول انتخابات به نظر می‌رسد نگرانی‌ها از بابت گروه‌های شبه‌نظامی تاحدی مرتفع شده و کاندیداها نگرانی از این بابت ندارند.
اما عبدالله و اشرف غنی به خوبی بر این موضوع واقفند که در صورت پیروزی با چالشی به عنوان شبه‌نظامیان طالبان روبرو هستند و نزدیکی بیش از حد به آمریکا و مطرح ساختن بحث امضای پیمان امنیتی می‌تواند این چالش را پررنگ‌تر سازد.
با توجه به مطالب عنوان شده، پیش‌بینی آینده انتخابات افغانستان و فرد پیروزی امری سخت به نظر می‌رسد بااین حال باید منتظر ماند و در روزهای آینده جهت‌گیری‌های احزاب و گروه‌های مختلف را پیگیری و در مورد رئیس‌جمهور آینده افغانستان اظهارنظر کرد.
