حفظ و تقویت تشیع، ارمغان ترسیم مهندسی غیبت توسط امام دهم

به گزارش بصیر به نقل از بلاغ، پیشوای دهم شیعیان، امام علی بن محمد الهادی(ع) در نیمه‌ی ماه ذی الحجه سال ۲۱۲ق، در صَریا در نزدیکی مدینه از مادری بافضیلت به نام سمانه یا سوسن به دنیا آمد، ایشان پس از پدر بزرگوارش ۳۳سال امامت را به عهده داشت.

امامت امام هادی(ع)، پس از شهادت امام جواد(ع) و در سن حدوداً هشت سالگی آغاز شد؛ آن حضرت در بین مردم با القاب، عامل، فقیه، امین، نقی، طیب مشهور بود.

ایشان در دوره امامت‌شان، معاصر شش تن از سلاطین عباسی به نام های معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین و معتز بود که دشمن‌ترین آنها نسبت به علویان، متوکل بود.

دشمنی برخی از سلاطین عباسی مثل متوکل با خاندان امامت و علویان تا حدی بود که امنیت مالی و جانی آنان در مخاطره بود؛ از این روی امام هادی(ع) با توجه به این اختناق و فقدان امنیت برای صیانت از جان و مال پیروان اهل بیت(ع) فعالیت های کاملاً سری و پنهانی داشتند.

اختناق شدید سیاسی و شیوع شبهات فکری و عقیدتی، دو پدیده مهم دوره امام هادی(ع) بود که اگر مواضع و تدابیر ایشان نبود، اساس فکری مکتب اسلام و عقاید بنیانی آن مثل توحید، گرفتار آشفتگی و در معرض تهدید جدی واقع می شد لذا باید فعالیت ها و نوآوری های علمی آن حضرت برای همه‌ی شیعیان و به ویژه نظام اسلامی به عنوان منشور جامع تقویت علمی و معرفتی تشیع در جهان معاصر موردنظر قرار گیرد.

باید اذعان نمود امام هادی(ع) در حالی که اختناق شدید و فشار سیاسی خلفای عباسی هر لحظه برای‌شان بیشتر می شد، لیکن آن حضرت با ایجاد بستر مناسب در پیوند بین امام و پیروان خود در اقصی نقاط جهان اسلام مبانی فکری و نظری شیعیان را به هم مرتبط ساخت و از نظر علمی و فقهی و نیز پاسخ گویی به شبهات، ساختار بسیار مستحکمی بنیان نهاد.

فراهم کردن زمینه‌ی غیبت امام مهدی(عج) از مهم‌ترین اقدامات و فعالیت های سیاسی، اجتماعی امام هادی(ع) را تشکیل می داد.

آن حضرت چون از آینده‌ی امامت شیعیان آگاه بود و می دانست امام دوازدهم از دیده ها نهان خواهد شد، از این رو در صدد برآمد تا شیعیان را به غیبت امام زمان(عج) آشنا نماید، البته امام هادی(ع) از حضرت ولی عصر(عج) نامی به میان نمی آورد و تنها زمانی که از ایشان درباره‌ی جانشینی و آینده‌ی امامت پرسش می شد، به شکل کلی این موضوع را مطرح می ساخت.[۱]

امام هادی(ع) با تعیین وکلا و نمایندگانی در نقاط مختلف جهان اسلام، اقدام به جمع آوری وجوهات شرعی و خمس و زکات نمود، لذا ارتباط آن امام بزرگوار با پیروان خود از جایگاه ویژه برخوردار است، زیرا آن حضرت با تقسیم مسئولیت بین وکلای خود در راستای ایجاد شبکه‌ی ارتباطی گسترده بین شیعیان اقدام نمود، چنانکه آن‌حضرت در نامه ای به ایوب بن نوح تأکید کرد وجوهاتی که از ناحیه‌ی دیگران به وی می رسد، نپذیرد و حامل آن را به وکیل آن ناحیه رهنمون سازد.[۲]

نکته‌ی مذکور به نوبه‌ی خود می تواند بیانگر اهتمام آن حضرت برای تقویت سازمان تشیع در راستای آماده‌سازی شیعیان برای دوران غیبت امام زمان(عج) به شمار آید.

ترسیم مهندسی غیبت که تحت نام شبکه‎ی ارتباطی وکالت و با درایت و تدبیر امام هادی(ع) صورت پذیرفت، متوکل را به فکر کنترل و حتی نابودی آن شبکه انداخت، لذا با تشکیل نیروهای ویژه، به دستگیری، شکنجه، حبس و حتی شهادت برخی از وکلای امام در نقاط مختلف اقدام کرد اما موفق نشد این شبکه گسترده را از میان بردارد.

مقوله‌ی آماده سازی و منسجم‎سازی شیعیان در جهان اسلام آنقدر از اهمیت فوق العاده برخوردار می باشد که به جرأت می توان ادامه‎ی حیات پیروان اهل بیت(ع) و ارتباط وکالتی شیعیان با امام حسن عسکری(ع) و امام زمان(عج) در زمان غیبت را باید مرهون زحمات و تلاش های علم محورانه‎ی امام هادی(ع) دانست و حیات علمای تشیع و نیز برپایی انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره) در طول فعالیت های امام هادی(ع) و در راستای تقویت و پیوند شیعیان برای استمرار ظلم ستیزی و آمادگی شیعیان برای یاری حضرت بقیه الله(عج) در عصر ظهور ارزیابی می شود.

باید اذعان کرد امام هادی(ع) با گسترش معارف ناب در قالب ادعیه، روایات و زیارت ها که زیارت جامعه کبیره به عنوان شاخصه‎ی اصلی در عمق بخشی معارف اسلامی توسط آن حضرت مورد ارزیابی قرار می گیرد، به نوبه‎ی خود توانست در تربیت شاگردان و افراد شایسته ای که برخی از آنان به عنوان نایب خاص امام مهدی(عج) مطرح شدند، خود عاملی کلیدی در فراهم کردن زمینه‎ی غیبت امام مهدی(عج) و حفظ و تقویت تشیع منجر شود.

 در خاتمه لازم به ذکر است با آنکه برخی از دانشمندان شیعه به شهادت امام هادی(ع) اشاره نکرده و گویا رحلت ایشان را به شکل عادی قلمداد کرده اند،[۳] اما نظر مشهور شیعیان بر این است که آن حضرت در دوران معتز، خلیفه‌ی عباسی مسموم شده و به شهادت رسیدند.[۴]

[۱] برای آگاهی از سخنان امام هادی(ع) در این باره مراجعه شود به:صدوق،محمد بن علی،کمال الدین و تمام النعمه،ص۳۸۳-۳۷۹٫

[۲] اختیار معرفه الرجال،ص۸۰۰-۸۰۱٫

[۳] الأرشاد…،ج۲،ص۳۱۱٫

[۴] [۴] اعلام الوری بأعلام الهدی،ص۳۵۵٫