دانشجو و نقش آن در پیروزی انقلاب اسلامی؟!

بصیر، روایت نو  در مطلبی نوشت:

 

فجر انقلاب اسلامی نتیجه حرکت توده های مختلف مردم از جمله دانشجویان و نقطه شروع حرکتی تمدن ساز و جهانی در همه ابعاد خود به رهبری حضرت امام (ره) می باشد. جنبش دانشجویی نیز همپای همه آحاد ملت در به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی نقش خود را ایفا نمود. مقاله ذیل نقش دانشجویان را از منظر مقام معظم رهبری در پیروزی انقلاب اسلامی مورد ارزیابی قرار می دهد.
نقش پیشرویی اجتماعی، یکی از کارکردهای ثانوی اما طبیعی دانشگاه هاست. در جوامع و کشورهای گوناگون، دانشگاه ها طلایه دار حرکت های پیشروانه، نوگرایانه، اصلاحی و یا انقلابی جوامع خود هستند.
مقام معظم رهبری در ریشه شناسی این نکته چنین فرموده اند: «در همه جای دنیا، دانشجویان یکی از قشرهای پیشرو هستند، علت هم واضح است. روح ناآلوده جوان، هنگامی که با ذهن و فکر روشن ناشی از تحصیل و با دید بصیر و آگاه همراه می شود، ترکیب خیلی ممتاز و فاخری به وجود می آورد، آن ترکیب، همان دانشجو است!»
در کشور ما نیز دانشجویان دانشگاه ها چنان نقشی را داشتند. در جریان شکل گیری و اوج یابی نهضت اسلامی ایران، به شکل های گوناگون در آن سهیم شدند و نقش پیشروانه خود را ایفا کردند: «در رژیم گذشته هم علی رغم سرکوب و فشار و گمرا ه سازی دستگاه های مختلف آن رژیم جبار، بالاخره دانشجویان در گرایش به اسلام و اوج اسلام طلبی و اسلام خواهی، کار خودشان را کردند و نقش خودشان را ایفا نمودند.»(۲)
البته فعالیت های اسلامی دانشجویی در دانشگاه ها، در زمان های مختلف و نیز دانشکده های گوناگون یکسان نبود، با توجه به شرایط و امکانات، اوج و فرودهایی داشت، اما در مجموعه پانزده ساله نهضت اسلامی ایران (از سال ۴۲ تا ۵۷) مستمر و پیوسته بود:
«از اولی که مبارزه اسلامی در این مملکت شروع شد، دانشجویان پا به پا حرکت کردند … و البته در طول این مدت پانزده سالی که تا پیروزی انقلاب ادامه پیدا کرد، نوسان داشت. دانشگاه ها فرق داشتند، دانشکده های یک دانشگاه فرق داشتند، برهه های زمانی فرق داشتند. اما من که در طول این مدت با دانشجویان مربوط و دمخور بودم و این حرکات دانشجویی را تعقیب می کردم، می توانم یک جمع بندی ارایه بدهم. آن جمع بندی در یک کلمه این است که دانشجویان از ساعت اول این مبارزه تا لحظه پیروزی، یک جریان مستمر مبارزه دانشگاهی و دانشجویی را به وجود آوردند، کسی در این هیچ شک و شبهه ای ندارد.»(۳)
فعالیت های اسلامی – سیاسی دانشجویی، به گونه های مختلف بود. از حرکت های با قالب سیاسی چون تظاهرات، اعتصابات، تدوین و نشر اعلامیه های سیاسی و… تا حرکت هایی که ظاهر محض دینی داشت، اما گرایش های سیاسی را در بطن خود پیش می برد، چون تجمعات دینی و مذهبی که به اهداف و مقاصد دینی – سیاسی شکل می گرفت:
«در همین دانشگاه تهران و دیگر دانشگاه های شهر تهران و نیز دانشگاه های سراسر کشور، از روحانیون و اساتید دینی و اسلامی از قبیل شهید مطهری، شهید بهشتی، شهید باهنر و دیگران – بعضی مصمم، بعضی هم غیرمصمم – دعوت می شد. بچه ها مبارزه می کردند، برای این که بتوانند یکی از روحانیون این سبکی را به دانشگاه بیاورند و او را در تریبون سخنرانی قرار بدهند و از او بشنوند، و اگر یکی از این قبیل افراد به دانشگاه می آمد، اجتماع سالن های سخنرانی از همیشه شلوغتر و پرهیجان تر و پرشورتر می شد.»(۴)
با اوج گیری نهضت اسلامی ایران در سال ،۵۶ از نقش پیشروی دانشجویی کاسته شد. حضور توده های میلیونی، چنان گسترده و عظیم و پرشور بود که نقش قشر خاصی چون دانشجویان کمرنگ شد، چندان که در طلایه حرکت های مردمی، مرئی و محسوس نبود:
«از اول شروع نهضت تا نزدیکی های پیروزی انقلاب – یعنی اوایل سال ۵۷ – دانشجویان پیشتاز بودند، بعد پیشتازی شان را از دست دادند. چرا؟ آیا کند شدند؟ نه، مردم توفان راه انداختند، دانشجو آن روزی که پیشتاز بود، این طوری پیشتاز بود که اعلامیه را تهیه و تکثیر و منتشر و تظاهرات را راه می انداخت و کلاس را تعطیل می کرد و به خیابان می آمد و حضوری هم در یک خیابان پیدا می کرد و بعد هم نیروی انتظامی می آمد و او متفرق می شد، باز مثلا فردا عصر، یا یک هفته دیگر، یا شش ماه دیگر، در یک خیابان دیگر پیدایش می شد. در این زمان مردم کم بودند، نبودند و دانشجو پیشتاز بود. وقتی مردم به صورت گروه های متراکم به خیابان ها آمدند، آسفالت ها به خون مردم رنگین شد و شعارهای حاد و تند درجه یک، زندگی مردم و ذهن مردم و عمل مردم را فرا گرفت، مردم جلو افتادند.»(۵)
اما جریان دانشجویی کشور، گرچه نقش پیشروی و پیشتازی خود را در انقلاب ۵۷ از دست داد، اما برخلاف جریان روشنفکری، از همگامی با مردم باز نماند و به نقش انفعالی و یا تخطئه کننده دست نیازید.
عنصر صفا، معصومیت، احساس پاک و… در نسل دانشجو، چنان بود که به خوبی توانست گستره قیام مردمی را دریابد. به آن ایمان بیاورد و همپای مردمان کوچه و بازار، در مبارزات مردمی علیه رژیم شاه بکوشد و تمام توان خویش را در آن مسیر به کار گیرد:
«هنر بزرگ دانشجویان در دوران اوج مبارزه این بود که خودشان را با مردم هماهنگ و همپا بکنند. وقتی مردم به میدان آمدند، گروههای پیشتاز و روشنفکر ناگهان احساس کردند که در محاصره توفان عظیم حرکت مردمی قرار گرفته اند… حرکت مردم معجزه آسا و برق آسا بود و همین که جوانها توانستند پا به پای مردم راه بیفتند، هنر مهمی بود. دانشگاه می توانست در این جا عقب بماند. کسانی خیال نکنند که دانشجویان بالاخره چاره ای نداشتند و جز این چیزی نمی شد و اجبارا در ماجراها کشانده شدند، نه، ممکن بود دانشجویان عقب بمانند. اما بحمدالله دانشجویان عقب نماندند و جلو آمدند و کارشان را انجام دادند.»(۶)
گستره قیام مردمی چنان بود که نقش پیشگامی دانشجویان را به نقش همراهی و همگامی بدل ساخت، و صد البته که این کار هم نقش اندکی نداشت.
اگر جریان دانشجویی در کنار نهضت مردمی قرار نمی گرفت، بی تردید شکاف عظیمی در جبهه ملت رخ می داد و نهضت مردم مسلمان از مجموعه عظیم موثری که عنصر جوانی و تحصیلکردگی را با هم داشت، محروم می ماند. اما اینک پس از فروکش کردن لهیب و التهاب های مردمی، انتظار آن می رود که مجددا جریان دانشجویی بتواند نقش پیشگامی اجتماعی خود را ایفا کند و تاثیرگذاری خود را در گستره جامعه نشان دهد.
این مسوولیت، به ویژه در دوره کنونی که جمعیت کمی دانشجویان کشور عدد قابل ملاحظه ای را نشان می دهد، اهمیت بیش از پیش خود را بیشتر می نمایاند، زیرا این مجموعه عظیم بسهولت و سرعت قادر است که در شهر و روستا، محیط های نزدیک و دور افتاده، تلقی نوینی از زیستن ملی را تعلیم دهد و شهروندانی متناسب با کشور انقلابی و خواهان توسعه ملی به وجود آورد: «روحیه پیشروی برای قشر دانشجو باید محفوظ بماند. دانشجو باید همواره احساس کند که نوک پیکان حرکت عمومی در مبارزه است.»(۷)

منابع:
۱- سخنرانی در دیدار با دانشجویان حزب جمهوری اسلامی ۱/۲/۶۳
۲- سخنرانی در جلسه پرسش و پاسخ در مسجد دانشگاه تهران ۱۷/۸/۶۶
۳- سخنرانی در دیدار با دانشجویان حزب جمهوری اسلامی ۱/۲/۶۳
۴- سخنرانی در جلسه پرسش و پاسخ در مسجد دانشگاه تهران ۱۷/۸/۶۶
۵ و ۶- سخنرانی در دیدار با دانشجویان حزب جمهوری اسلامی ۱/۲/۶۳
۷- سخنرانی در جلسه پرسش و پاسخ در مسجد دانشگاه تهران ۱۷/۸/۶۶
امید میرابی
روزنامه جوان



باشگاه وبلاگ نویسان استان البرز روایت نو

 

 

تیتر یک

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا