اوباما و چالش نژادپرستی
بصیر، نژادپرستی و تبعیض نژادی در آمریکا از زمان مستعمرات و دوران برده داری یکی از چالش های اساسی این کشور بوده و علی رغم چنین سابقه ی طولانی، هنوز گریبان گیر جامعه و مردم آمریکا است. این در حالی است که اولین امیدها برای رهایی از چنگال نژادپرستی، سال ها پیش در زمان آبراهام لینکلن، شانزدهمین رئیس جمهور آمریکا ایجاد شد. لینکلن اعلامیه ی آزادی بردگان را در سال ۱۸۶۳ اجرایی کرد و در سال ۱۸۶۵ سیزدهمین متمم قانون اساسی آمریکا که برده داری را ممنوع می کرد، تصویب شد. با این حال صاحبان مزارع جنوب که سال ها از بردگان بهره کشی کرده بودند، حاضر به از دست دادن برده های خود نبودند. همین موضوع، جرقه ای شد که امریکا را وارد آتش جنگ های داخلی ساخت، جنگ هایی که حدود ۶۰۰ هزار نفر کشته بر جای گذاشت. علاوه بر جنگ، اگر چه بهای برابری با ترور لینکلن نیز پرداخته شد، اما این مهم هرگز بدست نیامد. با این حال، اتفاقات فوق زمینه ی ظهور قهرمانان مردمی دیگری از جمله مارتین لوترکینگ را فراهم ساخت تا در برابر نابرابری های اجتماعی که سیاه پوستان آمریکایی با آنها مواجه بودند، مبارزه کنند. بعد از قتل لوترکینگ نیز شعله ی مبارزه با نابرابری از نفس نیفتاد و پیام لوترکینگ در جمله ی معروف وی “من یک رویا دارم” همچنان در دل و اندیشه ی مردم جاری ماند.
در نتیجه ی مبارزات و تلاش های بی وقفه به تدریج وضعیت سیاه پوستان در آمریکا بهتر می شد، کنگره نیز در این راستا لوایح متعددی را برای جلوگیری از تبعیض نژادی علیه سیاه پوستان و سایر اقلیت های نژادی تصویب کرد و تلاش های بسیاری برای بهبود زندگی سیاه پوستان از طریق برنامه های مساعدت صورت گرفت. علی رغم تمام این پیشرفت ها، از همان ابتدا یک مقاومت روانی در جامعه علیه بهبود وضعیت سیاه پوستان و برابری با آنان وجود داشت تا جایی که برخی از سفیدپوستان معتقد بودند که در نتیجه ی سیاست های ترجیحی نسبت به سیاه پوستان، آنها دچار تبعیض معکوس شده اند و در این بین شهروندان سفیدپوست متضرر گشته اند. (۱)
در هر صورت، با کمتر شدن تبعیض ها، سیاه پوستان بیشتری قادر شدند تا به دانشگاه وارد شوند و بعد از فارغ التحصیلی به مقامات بالای حکومتی منصوب گردند. بی سابقه ترین اتفاق برای سیاه پوستان و حتی سفیدپوستان آمریکایی، انتخاب باراک اوباما برای ریاست جمهوری بود. در حالی که همه ی مردم انتخاب اوباما، اولین رئیس جمهور سیاه پوست آمریکا، را به فال نیک گرفتند، با این وجود آمریکائیانی که هنوز با گسترش برابری و پیشرفت های سیاه پوستان در آمریکا چندان میانه ای نداشتند، دچار آشفتگی شدند. اما بارقه ی امید در چشمان خسته ی سیاه پوستان آمریکایی دوام چندانی نداشت و خیلی زود اکثریت آنها دریافتند که چیزی برای آنان تغییر نخواهد کرد.
اکنون با گذشت شش سال از ریاست جمهوری اوباما، نژادپرستی سیستماتیک و ساختاری که در طول سالیان دراز در آمریکا ریشه دوانیده است، برای سیاه پوستان آمریکایی بسیار ریشه دار تر از همیشه به نظر می رسد، به خصوص با قتل هایی که از سوی پلیس در هفته های گذشته رخ داد، برای آنها دیگر غیرممکن است احساس کنند که دوست داشته می شوند و یا حتی در کشور خود مورد احترام هستند. با تکرار جنایات پلیس و برخوردهای نژادپرستانه ی سیستم قضایی که منجر به گسترش ناآرامی ها شد، سیاه پوستان انتظار داشتند دولت واکنش مناسبی نشان دهد، اما این اتفاق رخ نداد.
زمانی که سیاه پوستان آمریکایی در سال ۲۰۰۸ و ۲۰۱۲ به اوباما رای دادند، این احساس را داشتند که اتفاق مهمی در حال رخ دادن است به طوری که تا پیش از این دو انتخابات، هرگز ایالات متحده شاهد چنین حضور گسترده ای از سوی سیاه پوستان نبود. آنان فکر می کردند که اگر یکی از آنها به کاخ سفید وارد شود، شرایط برای آنان بهتر و مشکلات حل خواهد شد. از این رو ورود اوباما به کاخ سفید با امید مردم فقیر و محروم شده از حقوق خود به بهبود شرایط همراه بود، آمریکائیانی که به خود اجازه دادند باور کنند شعار تغییر که رمز پیروزی اوباما بود، در دولت وی به اقدامی ترجمه خواهد شد که زندگی آنان را تغییر داده و در نهایت زنجیر محرومیت و ستم را از پاهای آنها باز خواهد کرد. اما هیچ کدام از این اتفاقات نیفتاد و گذشت سال ها نشان داد که ریاست جمهوری اوباما نیز به تعبیر خود آمریکایی ها شرابی کهنه در بطری جدید بود و بی عدالتی های اجتماعی و اقتصادی آمریکا، این گره ناگشودنی و مرتبط با نژاد، همچنان بر جای خود باقی است.
ناتوانی دولت در برخورد عادلانه با مسائل پیش آمده و به خصوص انتظارات برآورده نشده از سوی اوباما به عنوان یک رئیس جمهور سیاه پوست، منجر به ناامیدی و استیصال بسیاری از مردم آمریکا شد و باعث گردید حتی سفیدپوستان مخالف نژادپرستی نیز به همراه سیاه پوستان اعتراض خود را با حضور در خیابان ها و دامن زدن به تظاهرات و ناآرامی نشان دهند.
با این حال برخی بر این عقیده هستند که بسیاری از دلایل بازتولید روز به روز نژادپرستی در آمریکا خارج از کنترل اوباما به عنوان رئیس جمهور است، این گروه سیستم فدرالی در آمریکا را عاملی می دانند که مانع از اثرگذاری موثر اوباما روی رفتار پلیس و یا دادگاه محلی هر یک از ایالت ها است. به باور این افراد، در این حوزه ها اوباما تنها می تواند به درخواست و توصیه متوسل شود، اقدامی که اوباما انجام داده اما از نظر سیاه پوستان و مخالفان نژادپرستی کافی نبوده است. در عین حال کاخ سفید معتقد است که رئیس جمهور حتی در صدور توصیه ها و پیشنهادها هم نمی تواند جانب احتیاط را رها کند، چرا که زیاده روی وی ممکن است تاثیرات منفی و عکس داشته باشد.
در هر صوت، نژادپرستی در حال مسموم کردن روابط اجتماعی در آمریکا است که به خصوص با دشمن تلقی شدن سیاه پوستان برای ادارات پلیس و سیستم ارتجاعی آنان در تمام کشور به طور مرتب تشدید می شود. در این رابطه شاید بهترین توصیف را بتوان از زبان پروفسور کورنل وست استاد بازنشسته ی دانشگاه پرینستون و یک فعال اجتماعی نقل کرد، وی معتقد است “فرگوسن مشخص کننده ی پایان دوره ی اوباماست”. در عین حال وی این پایان را پایان غم انگیزی می داند و ادامه می دهد “ما با امید بی کرانی (دوره ی اوباما را) شروع کردیم و با یک ناامیدی عمیق در حال به پایان رساندن (آن) هستیم. وست معتقد است اوباما هیچ کاری برای بهبود و یا عادلانه تر کردن اقدامات سیستم قضایی انجام نداد، سیستمی که هرگونه عدالت را از جوانان سیاه پوست دریغ می کند. (۲)
با وجود تمام شرایط تیره و تاری که سیاه پوستان آمریکایی با آن مواجه هستند، در یک نظر سنجی که اخیرا صورت گرفته صد درصد آنان گفته اند که کشور خود را دوست دارند و افتخار می کنند که امریکایی هستند. در این نظر سنجی از آنها پرسیده شده است که در صورت داشتن حق انتخاب تمایل دارند در کدام کشور زندگی کنند و پاسخ همه ی آنها دوباره آمریکا بوده است.(۳) نتایج نظرسنجی فوق حاکی از آن است که علی رغم تمام حوادثی که این مردمان در حال از سرگذراندن آن هستند، هنوز چیزی به اسم امید برای برابری و عدالت در دل آنان وجود دارد که انگیزه ی اعتراض و ادامه ی آنها نیز هست.
منابع و پی نوشت ها:
۱٫ Jay Kim, Long way to go to end racism, 2014-12-08,
۲٫ Markus Feldenkirchen and Holger Stark, Racial Divide: The Tragedy of America’s First Black President, December 03, 2014
۳٫ Jay Kim, ibid
امین اسماعیل پور
