۹ اسفند – ۲۸ فوریه؛ در تاریخ چه گذشت؟
بصیر، امروز ۹ اسفند برابر با ۲۸ فوریه تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
۲۰۲ پیش از میلاد – حکومت هان بر چین با تاجگذاری گائوزو آغاز شد و چهار سده تداوم یافت.
امپراطور گائوزو
۱۵۲۲ – آغاز قيام مردم سوئد عليه استعمار دانمارك
در ۲۸ فوريه ۱۵۵۲م قيام مردم سوئد عليه سلطه و نفوذ پادشاه دانمارك كه سوئد و نروژ را تحت سلطه خويش قرار داده بود، به وقوع پيوست. رهبري اين قيام را يكي از شاهزادگان سوئد به نام گوستاو وازا به عهده داشت. او به كمك دهقانان و مردم پروتستانْ مذهب سوئد براي استقلال اين كشور به پا خاست. در نتيجه اين قيام مردمي، پادشاه دانمارك خلع شد و گوستاو وازا به سلطنت رسيد و سلسله وازا را در سوئد پايهگذاري كرد. اين سلسله پس از نزديك به سه قرن حاكميت بر سوئد در سال ۱۸۱۸م توسط مارشال برنادوت يكي از فرماندهان ارتش فرانسه كه عملاً از ۶ سال قبل از آن، قدرت را در دست داشت، منقرض شد.
۱۸۸۱ – روزی که شهر «مرو» هم از دست رفت
۲۸ فوريه ۱۸۸۱ نيروهاي روسيه شهر تاريخي مرو را تصرف و ضميمه قلمرو آن كشور كردند. «مرو» بارها حاكم نشين خراسان بزرگ، از شهرهاي باستاني ايران و مهد فرهنگ ايراني و احياء زبان و ادبيات فارسي بود و سامانيان بزرگترين كتابخانه عمومي را كه الگوي كتابخانه هاي امروز جهان شده است در آنجا تاسيس كرده بودند. كتابخانه مرو در عين حال بزرگترين كانون پژوهشي قرون وسطا و نيز مركز تاليف و ترجمه و تكثير كتاب به زبان فارسي بود. روسها قبلا بخارا و خيوه را تصرف كرده بودند. دولت وقت تهران دو واحد نظامي براي دفاع از مرو به فرماندهي دو شاهزاده قاجار روانه ساخته بود كه بين راه در حوالي قوچان، ميان اين دو شاهزاده اختلاف شخصي بروز كرد و به علت رنجش يكي از آنان از ديگري و بازگشت، ماموريت به اجرا در نيامد!
استالين هنگام مرز بندي مجدد و ايجاد جمهوري در منطقه فرارود برحسب مليّت و زبان محلي، مرو و بخارا را به تاجيكستان پارسي زبان نداد كه مبادا روزگاري با ايران و افغانستان، بارديگر امپراتوري ايران را تشكيل دهند.
تهران نه تنها اعتراضي به اين تقسيم بندي استالين نکرد بلکه در صدد برنيامده است تا تلفظ عاميانه «عشق آباد» را اصلاح كند و دست كم از روزنامه ها بخواهد تا آن را با رسم الخط درست «اشك آباد» بنويسند كه بناي آن مربوط به دوران اشكانيان و زمان پادشاهی اشک یکم است.
۱۹۳۰ – سالمرگ احمدشاه قاجار؛ تنها شاه میهندوست دودمان قجر
سلطان احمد شاه قاجار نهم اسفند ۱۳۰۸ (۲۸ فوريه ۱۹۳۰) درست ۴ سال و ۴ ماه پس از خلع قاجاريه از سلطنت ايران در ۳۲ سالگي در پاريس و در تبعيد درگذشت. وي دچار اضافه وزن و بيماري كليوي بود. احمدشاه را در تيرماه ۱۲۸۸ در ۱۲ سالگي برجاي پدرش نشانده بودند كه سه سال و چند ماه پس از كودتاي ژنرال رضاخان، از سلطنت خلع شده بود. احمد شاه به اراده خود به اروپا رفته بود كه ديگر به او اجازه بازگشت داده نشده بود.
احمدشاه قاجار
از بررسي خاطرات رجال آن زمان و رفتار احمدشاه چنين بر مي آيد كه نمي توان نسبت به وطندوستي او ترديد كرد. وي بر خلاف ديگر سلاطين قاجاريه، فردي اهل مطالعه، داراي تفکر سياسي و از وضعيت جهان نسبتا آگاه بود و سياستها را مي شناخت و راه گريز از آنها مي دانست ولي وسيله و امكانات او محدود بود؛ نه ارتشي قابل ملاحظه داشت و نه بودجه كافي. بي خيالي رجال، اوضاع زمان و مداخله بيگانه هم مانع از آن بود كه بتواند اقدامي كند. او در۲۳ سالگي با مهارت تمام كودتاي ژنرال رضاخان ــ سيد ضياء را از سر گذرانيده بود. پس از آنکه احمدشاه در مهمانی پادشاه انگلستان در لندن حاضر نشد کلمه ای در تایید قرارداد آن دولت با وثوق الدوله بگوید که ایران را عملا تبدیل به یک سرزمین تحت الحمایه انگلستان می کرد، مورخان متفق القول وی را مردی میهندوست و ذاتا نیرومند توصیف کرده اند. شاید همین ایستادگی احمدشاه، به طرح نقشه کودتا و مآلا به حذف وی انجامید.
۱۹۲۱ – لنين با افغانستان و ايران پيمان امضاء كرد ـ عهدنامه ۱۹۲۱
۲۸ فوریه ۱۹۲۱ دولت لنين به منظور خنثي كردن توطئه هاي انگلستان، با افغانستان يك پيمان دوستي دائمي، كمك متقابل و عدم مداخله در امور يكديگر را امضاء كرد و تا دهها سال، سياست بي طرفي و عدم تعهد افغانستان به دليل همين پيمان بود. دولت لنين چنين پيماني را هم با ايران امضاء كرد و ايران در برابر الغاء همه دعاوي و امتيازات و مطالبات روسيه تزاري، متعهد شده بود كه با دولتهاي مخالف و معارض روسيه شوروي «هم ـ پيمان» نظامي نشود (عهدنامه ۱۹۲۱)، ولي شاه سابق با وارد ساختن ايران به پيمان بغداد (سنتو) و دادن اجازه به آمريكا كه در چند نقطه در ايران بر ضد روسيه دستگاه استراق سمع مستقر سازد عملا مفاد آن قرارداد را نقض كرده بود. پس از انقلاب، دولت موقت به نخست وزيري مهدي بازرگان عهدنامه ۱۹۲۱ را يكجانبه لغو كرد كه این اقدام با شتاب زيادی که در انجام بکاررفت در برابر علامت سئوال است.
لنین
۱۹۲۲ – روز استقلال كشور “مصر” از تحت الحمايگي استعمار انگلستان
كشور كهن مصر، از حدود هشت هزار سال قبل، مسكوني و از ۶۵۰۰ سال پيش، داراي حكومت مركزي بوده است. بيست سال پس از ظهور اسلام، اين كشور توسط مسلمانان فتح شد. در سال ۹۶۹م فاطميان، مصر را تصرف كردند و به تدريج اين كشور، مركز خلفاي فاطمي شد. سلسله فاطميان در سال ۱۱۷۲م به دست ايوبيان سرنگون شد. در اوايل قرن شانزدهم، عثمانيها بر مصر مسلط شدند. در سال ۱۸۰۵م پس از آن كه قواي مشترك عثماني و انگليس، مصر را از اشغالِ چند ماهه ناپلئون خارج ساختند، حكمراني اين كشور به محمدعلي پاشا سپرده شد كه وي و جانشينانش تحت عنوان خديوْ، حكومت مستقل مصر را در اختيار داشتند. بيكفايتي خديوهاي مصر در اواخر قرن نوزدهم باعث نفوذ روز افزون انگليس در مصر شد تا اين كه دولت انگليس در پي شورش مردم، در بندر اسكندريه مصر، نيرو پياده كرد. در اوايل جنگ جهاني اول، انگليس، مصر را تحت الحمايه خود اعلام كرد. ادامه مبارزه مردم مصر به ويژه پس از جنگ، باعث شد تا انگليس در ۲۸ فوريه سال ۱۹۲۲، استقلال مصر را به رسميت بشناسد. مصر كشوري است در شمال شرقي افريقا و ساحل جنوب شرقي درياي مديترانه، با مساحت ۹۹۷/۷۳۹ كيلومتر مربع و بيش از ۶۸ ميليون نفر جمعيت كه اكثريت قريب به اتفاق آنها مليت عربي داشته و به زبان عربي صحبت ميكنند. دين رسمي مردم اين كشور اسلام و پايتخت آن شهر قاهره است. از شهرهاي مهم مصر، اسكندريه، پرت سعيد، منصوره و جيزه قابل ذكرند. پيشبيني ميشود جمعيت مصر تا سال ۲۰۲۵م بيش از ۹۵ ميليون نفر گردد. واحد پول مصر، ليره است. مصر كه مهد يكي از قديميترين تمدنهاي جهان است. پس از استقلال از انگلستان، در سال ۱۹۵۳م نوع حكومت خود را جمهوري با يك مجلس قانونگزاري اعلام نمود. اين كشور داراي دو روز ملي است يكي ۲۳ ژوئيه سالروز انقلاب (كودتا) ۱۹۵۲م و ديگري ۶ اكتبر، سالروز آغاز جنگ چهارم اعراب و اسرائيل در سال ۱۹۷۳م ميباشد.
امضای توافقنامه استقلال مصر
۱۵۰۲ – زادروز شهر ریو دو ژانیرو
یکم مارس زادروز شهر شش میلیونی «ریو دو ژانیرو» برزیل است که سومین شهر بزرگ آمریکای لاتین بشمار می آید. پرتغالی ها در جریان دریاپیمایی در آمریکای جنوبی، یکم ژانویه ۱۵۰۲ به محلی که شهر ریو بعدا در آنجا ساخته شد رسیدند. فرانسویانی که تجارت چوب سرخ می کردند در این محل مستقرشدند. پرتغالی ها که خودرا مالک برزیل می دانستند پس از اطلاع از استقرار فرانسویان در آن محل به آنجا رفتند و ضمن یک زد و خورد خونین آنان را بیرون راندند و در یکم مارس ۱۵۶۵ بنای شهر ریو را گذاردند و مرکز حکومت خود بر برزیل قرار دادند. پادشاه پرتغال که توسط ناپلئون از کشور خود رانده شده بود از سال ۱۸۰۸ تا ۱۸۲۱ در ریو اقامت کرد و به این ترتیب شهر ریو دو ژانیرو در این فاصله عملا پایتخت پرتغال و مستعمرات آن شده بود. «ریو» تا سال ۱۹۶۰ پایتخت برزیل بود و چون دولت برزیل نتوانست مانع مهاجرت به این شهر و بزرگ شدن آن شود شهر برزیلیا را در مرکز کشور ساخت و به آنجا نقل مکان کرد. این اقدام دولت برزیل دارد یک مدل در جهان می شود و بسیاری از دولتها درصدد برآمده اند تا پایتخت را از شهرهای رو به افزایش جمعیت به شهرهای کوچک منتقل و مانع مهاجرت شوند. تمرکز جمعیت در یک شهر مسائل اقتصادی ـ اجتماعی متعدد بوجود می آورد و فسادخیز است. بسیاری از انقلابات از چنین شهرهایی و از نارضایی های ناشی از فساد و کمبودها آغاز شده است.
۱۸۵۴ – سالروز تاسيس حزب جمهوري خواه آمريكا
۲۸ فوريه سال ۱۸۵۴ پنجاه سياستمدار آمريكايي كه نظرات مشابهي داشتند در تالار عمومي دبيرستان «ريپان Ripon» ايالت ويسكانسين جمع شدند و حزب جمهوريخواه آمريكا را تاسيس كردند .
اين حزب از ششم ژوئيه همين سال فعاليت خود را آغاز كرد. سران ايالات متحده از ۱۸۶۰ تا ۱۹۳۲ از اين حزب بودند كه از آن پس به مدت ۲۰ سال زمام اين كشور به دست حزب دمكرات افتاد و از سال ۱۹۵۳ به بعد متناوبا يكي از دو حزب زمام امور را در دست داشته است.
دو حزب عمده آمريكا ايدئولوژي خاص ندارند و به صورت احزاب ساير كشورها عضو گيري نمي كنند و بيشتر اعضاي دو حزب «هوادار» محسوب مي شوند كه سريعا هم تغيير موضع مي دهند. حزب جمهوري خواه به سياست خارجي توجه بيشتري دارد و حزب دمكرات به اوضاع داخلي. در آمريكا تاسيس حزب محدوديت ندارد و تشريفات دست و پاگير در كار نيست.
۱۹۴۵ – نابودی یک شهر آلمان بر اثر بمباران انگلیسی ها ۳۵ روز پیش از خودکشی هیتلر!
۲۸ فوریه ۱۹۴۵ اعلام شد که ۸۳ درصد ساختمانها و تاسیسات شهر زیبا و فاقد تاسیسات صنعتی استراتژیک و مراکز نظامی Pforzheim واقع در ایالت جنوب غربی بادن ـ وورتمبرگ Baden – Wurttemberg در بمباران بیست و سوم این ماه ویران شده و نزدیک به یک سوم جمعیت شهر ـ ۱۷ هزار و ۶۰۰ تن ـ کشته و بیش از بیست هزار آلمانی دیگر مجروح شده اند. این شهر کوچک آلمان که در تلاقی چند رودخانه قرارگرفته است ۲۳ فوریه ۱۹۴۵ و ۳۵ روز پیش از خودکشی هیتلر و ۴۲ روز قبل از تسلیم شدن آلمان به متفقین توسط ۳۷۹ بمب افکن نیروی هوایی انگلستان بمباران شده بود. براین شهر تقریبا بدون دفاع به مدت ۲۲ دقیقه بمب فروریخته شده بود. مورّخان این بمباران را «غیر ضروری» توصیف کرده و نوشته اند که آلمان (رایش سوم) از پای درآمده بود و انهدام یک شهر به آن صورت ضرورت نداشت و بر این بمباران سنگین جز اجرای سیاست تخریب آلمان و کشتار مردم آن و تاخیر در کمر ـ راست کردن آنان عنوان دیگری نمی توان گذارد. [و اینک دولت آلمان متحد نظامی انگلستان است]. در زیر عکس هایی از شهر … پیش از بمباران نیروی هوایی انگلستان و پس از این بمباران درج شده است:
مناظري از شهر Pforzheim پیش از بمباران ۲۳ فوریه ۱۹۴۵
شهر Pforzheim پس از بمباران غیر ضروری ۲۳ فوریه
۱۳۵۶ ش – محمدرضا پهلوی در قسمتی از مصاحبه اش با رادیو فرانسه در مورد وقایع ۲۹ بهمن تبریز اعلام کرد: «من تصور نمی کنم که در فرانسه و یا در دیگر کشورهای جهان به کسانی که شیشه های مغازه را می شکنند و بانک ها را به آتش می کشند، گل تقدیم کنند.» و در پاسخ به این سؤال که آیا همان تضمین های قضایی که برای مقصرین در فرانسه وجود دارد در ایران نیز هست؟ گفت : «مسلما عفو بین المللی هر چه می خواهد بگوید ولی می دانم که مقصرین محاکمه خواهند شد و همه نوع امکان نیز برای دفاع از خود به وسیله وکلای غیر نظامی خواهند داشت.»
۱۳۵۷ ش – صدور حكم امام خميني (ره) مبني بر تشكيل بنياد مستضعفان
بنياد مستضعفان انقلاب اسلامي، يك مجموعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي است كه در نهم اسفند ۱۳۵۷ش با دستور حضرت امام خميني(ره) خطاب به شوراي انقلاب، تاسيس شد. امام خميني(ره) در قسمتي از فرمان خويش فرمود: “شوراي انقلاب اسلامي به موجب اين مكتوب مأموريت دارد كه تمام اموال منقول و غيرمنقول سلسله پهلوي و شاخهها و عُمّال و مربوطين به اين سلسله را كه در طول مدت سلسله غيرقانوني از بيتالمال مسلمين اختلاس نمودهاند به نفع مستضعفان و كارگران و كارمندانِ ضعيف، مصادره و منقولات آن در بانكها در شمارهاي به اسم انقلاب به اينجانب سپرده شود و غيرمنقول از قبيل مستغلات و اراضي، ثبت و ضبط شود تا به نفع مستمندان صرف گردد.” به دنبال صدور اين فرمان از سوي امام خميني(ره) تشكيلاتي به نام بنياد مستضعفان جهت حفظ و حراست از اموال عمومي مصادره شده، توسط شوراي انقلاب تشكيل گرديد و اولين اساسنامه بنياد، مشتمل بر ۲۵ ماده در هفتم تير ۱۳۵۸، تصويب و به تاييد شوراي انقلاب رسيد. حساسيت و ضرورت نظارت دقيقتر بر اين مجموعه عظيم و هماهنگي بيشتر با برنامههاي دولت، موجب شد كه حضرت امام در ۲۶ شهريور ۱۳۵۹ش، شهيد محمدعلي رجايي، نخست وزير وقت را براي اداره بنياد منصوب نمايند.
۱۹۹۱ – پايان جنگ امريكا و متحدان غربي عليه عراق
بحران خليج فارس، پس از حمله ناگهاني ارتش عراق به كويت و اشغال اين كشور در دوم اوت ۱۹۹۰م آغاز شده بود. به دنبال پافشاري بغداد بر ادامه اشغال كويت و اصرار واشينگتن بر حل نظامي بحران، هواپيماهاي امريكايي، انگليسي و فرانسوي، از ۱۷ ژانويه سال ۱۹۹۱م حمله به عراق را آغاز كردند و در ۲۴ فوريه، حمله زميني متحدين عليه ارتش عراق در خاك كويت شروع شد. سرانجام پس از ۴ روز از اين حمله و عقبنشيني نيروهاي عراق، آتش بس، توسط جورج بوش، رئيس جمهور وقتاعلام شد. اين جنگ كه بزرگترين عمليات نظامي پس از جنگ جهاني دوم به شمار ميرفت، پس از بيرون رانده شدن نيروهاي عراق از كويت و تسليم عراق در برابر شرايط امريكا و متحدين، در روز ۲۸ فوريه ۱۹۹۱م پايان يافت و صدام حسين، ديكتاتور سفاك عراق، در روز اول مارس آن سال، به تمامي شرايط متحدين تن درداد. پس از آن، مذاكراتي ميان كشورهاي متحد و عراق انجام شد و عراق قطعنامه شوراي امنيت را پذيرفت. نيروهاي متحد نيز پس از آتش بس، به تدريج خاك عراق را ترك كردند، اما تعداد قابل توجهي از آنان كه عمدتاً امريكايي بودند، در پايگاههايي واقع در عربستان سعودي، كويت، بحرين و در آبهاي خليج فارس مستقر شدند. از اين پس، تحريمهاي گستردهاي توسط شوراي امنيت و تحت نفوذ امريكا بر عراق اعمال شد كه باعث خسارات بسياري بر مردم ستمديده عراق گشت.
۲۰۰۵ – در اثر حمله انتحاری عامل اردنی در میان صف متقاضیان پیوستن به پلیس در یک مرکز آموزشی پلیس در حله شهری در عراق ۱۲۷ تن کشته و صدها نفر زخمی شدند. در پی این حادثه دو کشور سفرا خود را فرا خوانده و روابطشان رو به تیرگی گذاشت.
۲۰۱۳ – بندیکت شانزدهم به عنوان اولین اولین پاپ از سال ۱۴۱۵ از سمت خود کناره گیری کرد.
بندیکت شانزدهم
زادروزها
۱۵۳۳ – زادروز میشل دو مونتین، فیلسوف و نویسنده فرانسوی.
۱۹۰۱ – زادروز لینوس پاولینگ، دانشمند، فعال صلح و نویسنده آمریکایی؛ برنده دو جایزه نوبل ( شیمی سال ۱۹۵۴ و صلح سال ۱۹۶۲) .
میشل دو مونتین
۱۹۴۸ – زادروز استیون چو، فیزیکدان تجربی آمریکایی؛ برنده جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۹۷ ؛ دوازدهمین وزیر نیروی آمریکا.
۱۹۵۳ – زادروز پل کروگمن، اقتصاددان، مقاله‌نویس، نویسنده و روشنفکر آمریکایی؛ برنده جایزه نوبل اقتصاد سال ۲۰۰۸ .
لینوس پاولینگ
۱۳۲۲ – سعید پورصمیمی، بازیگر و کارگردان ایرانی سینما و تئاتر
سعید پورصمیمی
درگذشت‌ها
۱۹۳۰ – درگذشت احمد شاه پادشاه ایرانی؛ آخرین پادشاه مخلوع قجر.
۱۹۱۶ – درگذشت هنری جیمز، نویسنده آمریکایی-بریتانیایی
هنری جیمز
۱۹۲۵ – درگذشت فریدریش ابرت، سیاست‌مدار سوسیال دموکرات آلمانی؛ آخرین صدراعظم امپراتوری آلمان و اولین رئیس‌جمهور آلمان.
۲۰۱۳ – درگذشت دونالد آرتور گلایزر، فیزیکدان و نورئوبیولوژیست آمریکایی؛ برنده جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۶۰.
فریدریش ابرت
۱۸۶۹ – آلفونس دولامارتین شاعر، نویسنده و سیاست‌مدار فرانسوی.
۱۳۷۰ – تقی ظهوری، بازیگر ایرانی.
آلفونس دولامارتین
۱۳۸۹ – مهری ودادیان، بازیگر سینما و تلویزیون ایرانی.
مهری ودادیان
