ویژگیهای تلسکوپ ملی ایران

بصیر،

احمد درودی افزود: هم اکنون این آینه آماده نصب بر روی سازه فلزی تلسکوپ است اما تا آن زمان در محل مناسبی در دانشگاه زنجان نگهداری می شود. وی یادآورشد: آینه طراحی شده برای تلسکوپ ملی از آخرین فناوری روز دنیا در حوزه تلسکوپ و اپتیک و کیفیت سطح بی نظیری برخوردار است.

تلسکوپ ملی ایران با نام INO340 از نوع تلسکوپ های انعکاسی و دارای آیینه اولیه با قطر ۳.۴ متر است و در رده تلسکوپ های ۴ متری جهان قرار می گیرد.

در سال ۱۳۷۷ پیشنهاد طرح تاسیس رصدخانه ملی ایران به عنوان یکی از دو طرح کلان پژوهشی در شورای پژوهش های علمی مطرح و در سال ۷۸ طرح مکان یابی رصدخانه ملی تصویب شد.

درودی اظهار کرد: نسبت قطر به ضخامت این آینه عدد بزرگی است که این موضوع نشاندهنده نازک بودن آن است. عضو هیات علمی دانشگاه زنجان گفت: ‘ قطر این آینه ۳٫۴ متر و ضخامت آن ۱۸ سانتی متر است در حالی که اگر قرار بود به سبک تلسکوپهای ۳٫۵ متری قدیمی طراحی شود ضخامت آن به حدود ۷۰ سانتی متر می رسید و وزن کنونی ۴ تنی این آینه را به حدود ۱۵ تن افزایش می داد‘.

سازه، اجزای مکانیکی، کنترلی و اپتیکی تلسکوپ ملی ایران با سازه ای به وزن تقریبی ۶۰ تن هم اکنون در دست طراحی و ساخت است.

وی با بیان اینکه نازک بودن این آینه موجب آسان شدن کنترل حرکتی و کاهش قابل ملاحظه وزن تلسکوپ می شود، خاطر نشان کرد: بهینه شدن چندین فاکتور مهم دیگر در کنار حفظ کیفیت تصویر تلسکوپ از جمله مزایای نصب این نوع آینه محسوب می شود.  درودی ادامه داد: هنگام نصب ممکن است به دلیل وزنی که آینه دارد، سطح آینه انحنا پیدا کند، لذا برای جلوگیری از این واقعه به طور معمول از سیستم اپتیک فعال در تلسکوپ استفاده می شود. آیینه های اولیه و ثانویه این تلسکوپ نیز مجهز به سامانه پیشرفته کنترل فعال است.

مهندس سیستم تلسکوپ ملی ایران گفت: در سیستم اپتیک فعال تلسکوپ ملی ایران ۶۰ پایه متحرک در پشت آینه قرار می گیرد که به آینه نیرو وارد می کنند تا مانع از خم شدن و انحنای آن شوند. وی اضافه کرد: هم اکنون سیستم اپتیک فعال بر روی تلسکوپ های روز دنیا نصب می شود و جزو فناوری های فوق پیشرفته به شمار می آید. درودی یکی دیگر از مشخصه های این آینه را کوتاه بودن شعاع انحنای آن برشمرد که در نتیجه آن نور ستاره در یک نقطه نزدیکتر به آینه جمع می شود.

به طور معمول تلسکوپهای انعکاسی از دو آینه اولیه و ثانویه تشکیل می شوند که مشخصات آینه ها و فواصل آنها بر اساس فرمول خاصی به دست می آید تا تصویری واضح از ستاره در کانون آن تشکیل شود.

وی افزود: زمانی که شعاع انحنای آینه اولیه کوچک باشد، آینه ثانویه در فاصله ای نزدیکتر به آن نصب خواهد شد و همین موضوع منجر به کوچکتر شدن تلسکوپ می شود در حالی که از کیفیت تصویر ایجاد شده کاسته نخواهد شد. درودی یادآورشد: کوچکتر شدن تلسکوپ منجر به نگهداری آسانتر آن، سبکتر شدن و کنترل راحتتر آن می شود.

مسوول گروه اپتیک تیم علمی تلسکوپ ملی ایران گفت: هم اکنون از نظر مطالعاتی این تلسکوپ شاهد پیشرفت ۳۰ درصدی است و ادامه کار مستلزم ساخت نمونه های مشابه طرح اصلی برای یافتن مشکلات فنی و رفع آنها است. از بخشهای مهم که نیاز به نمونه سازی دارد بخش اپتیک فعال است که قلب تلسکوپ به شمار می آید. 

مطالعات کتابخانه ای طرح تلسکوپ ملی از سال ۷۹ شروع شد و در سال ۸۱ بودجه ای برای مکان یابی رصدخانه ملی از سوی وزارت علوم تخصیص داده شد. در روزهای پایانی سال ۱۳۸۲ طرح رصدخانه ملی ایران برای بار دوم به عنوان یک طرح علمی با بودجه مستقل در هیات دولت تصویب شد ولی به دلایل مختلف، بودجه ای در سال بعد به آن اختصاص نیافت. 

با روی کار آمدن دولت نهم با کند شدن روند احداث و تخصیص بودجه به آن، این طرح به صورت نیمه تعطیل در آمد تا اینکه با دستور رهبر معظم انقلاب و تخصیص اعتبار در سال ۱۳۸۸ کار طراحی و ساخت و ساز رصدخانه در عمل شروع شد. 

مکان در نظر گرفته شده برای احداث رصدخانه ملی ایران، قله گرکش در قمصر کاشان است.

شبکه خبر