۳ فروردین – ۲۳ مارس؛ در تاریخ چه گذشت؟

بصیر، قباد ـ شاه ساساني ایران ۲۳ مارس سال ۵۱۹ ميلادي و در هفته نوروزی، سومين پسر خود، «انوشيروان» را شاه بعدي ايران (وليعهد) اعلام داشت. قباد سه پسر داشت که يکي از آنان به نام «کاووس» در همين مراسم به سمت فرماندار تپورستان = تبرستان (مازندران) منصوب شد. پسر ديگر قباد، «زَم Zam» نام داشت که يکي از چشمانش نابينا بود.

قباد (گواد) در مراسم معرفي انوشيروان به عنوان شاه آتي ايران گفت که اين انتخاب نتيجه چند سال بررسي و تجربه او بوده و به درستي اين انتخاب اعتماد دارد.

3 فروردین - 23 مارس؛ در تاریخ چه گذشت؟

قباد که سالها درگير جنگ با هون ها بود، از آنجا که قبلا تحت تاثير افکار سوسیالیستی مزدک قرارداشت (که از مزدک پارسی به عنوان بنيادگذار سوسياليسم در جهان نام برده مي شود) در سال ۵۱۵ ميلادي و در مراسم نوروز، تصميم خود به کاهش چشمگیر ماليات کشاورزان و مردم کم – درآمد و برنامه اصلاحات کشاورزي و افزايش سهم کشاورزان از محصول (تا میزان ۳۳ درصد) و نيز برنامه هاي عمراني ديگر از جمله ساحتن چند سد را اعلام داشته بود که به اجرا درآمدند.

انوشیروان پس از شاه شدن به خسروانوشیروان (خسرو یکم) معروف شد و دست به اصلاحات فرهنگی، اجتماعی ـ قضایی و اقتصادی متعدد زد. وی علاقه مند به ديدار گروهي مردم (چندین نفری ـ اصطلاحا؛ دادن بار عام) بود و به همين دليل خواسته بود كه تالاري بزرگ با عمارت ضميمه آن ساخته شود. وي همزمان دستور داده بود كه در گُندي شاپور (خوزستان) يك دانشگاه براي تحقيق و تدريس طب و فلسفه ساخته شود كه ظرف يك سال ساخته و در ۵۵۰ ميلادي آماده فعاليت شد و نیز یک دارالتألیف و ترجمه کتاب و رساله که ترجمه کَلیلِه و دِمنِه از هِندی به فارسی از یادگارهای آن است. وی همچنین در نقاط مختلف ایرانزمین (ایران بزرگتر) دفترهای ویژه [اختصاصی] و دائمی دایر کرده بود تا اتباع بتوانند انتقاد، پیشنهاد و شکایت خودرا به آنجا بدهند تا به اطلاع او برسد و اقدام کند.

خسرو یکم همچنین اعلام کرده بود که هرکس که بخواهد می تواند مستقیما به او مراجعه کند. او حتی شخصا و هر چند ساعت یک بار به بالکن دفتر کار خود می رفت تا ببیند که آیا کسی در میدان مجاور کاخ در انتظار ابراز نظر و دادن عریضه به او است تا وی را به دفتر دعوت کند و ناله اش را بشنود و یا پیشنهادش را دریافت کند.

در کتاب ها آمده است؛ خسرو ـ که از «تاریخ» لقب «دادگر» گرفته است ـ زنجیر متصل به زنگی را میان بیرونی دفتر خود و میدان متصلِ به کاخ تعبیه کرده بود تا متقاضیان بتوانند با کشیدن زنجیر (ریسمان) زنگ را به صدا درآورند و اورا از حضور خود آگاه گردانند و بیش از حد در میدان در انتظار نمانند. همین ابتکار «دادگر» سبب شد که قرن ها بعد «حق دادن عریضه =Petition به رئیس کشور، رئیس دولت و پارلمان» به رسمیت شناخته شود و اصلی از اصول قانون اساسی هر کشور گردد. اهمیت کار در این است که متون این عرایض نمی تواند مورد استناد برای تعقیب قضایی خود فرد (عریضه دهنده) مثلا به اتهام افترا قرار گیرد.

در ایران ـ قبلا دو مجلس پارلمان ـ سنا و شورا ـ کمیسیون عرایض برای دریافت پتیشن ها داشتند که اینک کمیسیون اصل نود (۹۰) که دارای دهها بازرس و بررس است این کار را انجام می دهد. در دوران نظام حکومتی پیشین، برخی هم بودند که عریضه و پتیشن خودرا به دفتر مخصوص رئیس کشور می دادند و این عرایض برای رسیدگی به یک سازمان بازرسی ویژه ارسال می شد. دادن عریضه به دادستان کل و یا دادستان هر شهر وارد جریان قضایی می شود که روال و مسیر خاص دارد که در آیین دادرسی هر کشور منعکس است.

۱۷۶۱ – كريمخان زند و راه شاد كردن مردم

3 فروردین - 23 مارس؛ در تاریخ چه گذشت؟
کريمخان

۲۴۷ سال پيش، سلام نوروزي در شيراز و نه چندان دور از تخت جمشيد برگزار شد. پس از اردشير يكم (ساساني)، اين نخستين باري نبود كه يك فرمانروا در مركز پارس چنين مراسمي را برپا مي داشت. پيش از كريمخان، عضدالدوله ديلمي اين آيين ها را در شيراز برگزار كرده بود.

كريمخان زند (كه به جاي عنوان «شاه»، لقب «وكيل» برخود نهاده بود) پس از اعلام شهر شيراز به پايتختي ايران، از سال ۱۷۶۱ ميلادي سلام نوروزي را در عمارتي كه اينك موزه پارس ناميده مي شود، برگزار مي كرد و سپس به ديدن مردم معمولي (توده ها) به كوچه و خيابان مي رفت. وي در سال ۱۷۶۱ در ايام نوروز، از جيب خود چند نوازنده را اجير كرده بود كه در ميدان هاي شيراز بنوازند و مردم را شاد كنند كه بعداً اين رسم شامل روزهاي ديگر هم شد. كريمخان براي شاد كردن مردم و زدودن غمهايشان هر اقدامي را كه مي توانست، مي كرد. به نظر وي، كه مورخان از اظهاراتش بيرون كشيده اند؛ كريمخان «شاد بودن و شادي كردن» را حق مردم مي دانست. وي براي ديدن توده ها و آگاه شدن از مشكلاتشان، حتي به قهوه خانه ها مي رفت و با آنان در همانجا آبگوشت (ديزي) مي خورد.

۱۹۸۰ – آخرين مسافرت شاه – بازگشت به مصر

۲۳ مارچ ۱۹۸۰ و در ايام نوروز، شاه پس از ۱۵ ماه در به دري به مصر بازگشت و چند ماه بعد در همين کشور درگذشت و همانجا مدفون شد. وي پس از ترک ايران در دي ماه ۱۳۵۷ به مصر و از آنجا به مراکش، مکزيک، آمريکا و پاناما رفته بود و همه جا در سايه ترس از “ترور شدن و يا دستگيري و تحويل جمهوري اسلامي شدن” بسر برده بود. محمدرضاشاه پهلوي که از سال ۱۹۷۳ به بيماري سرطان مبتلا بود بالاخره به انور سادات اعتماد کرده و به مصر رفته بود. نخستين سفر وي به مصر براي ازدواج با فوزيه خواهر پادشاه وقت مصر صورت گرفته بود.

3 فروردین - 23 مارس؛ در تاریخ چه گذشت؟

شاه قبلا هم در نيويورک تحت عمل جراحي قرار گرفته بود. به سبب پذيرفته شدن او در آمريکا بود که در تهران، سفارت آمريکا تصرف و کارکنان آن به گروگان گرفته شدند و بسياري از آنان ۴۴۴ روز در گروگان بودند.

۱۲۴۱ – روزی که مغولان لهستان را ویران ساختند

هجدهم مارس ۱۲۴۱ مغولان كراكو (Krakow) دومين شهر لهستان امروز (از لحاظ جمعيت) را ويران ساختند درست به همان صورت كه شهرهاي خراسان را قتل عام و ويران كرده بودند. كراكو كه در آن زمان عمدتا آلماني نشين بود و در جنوب لهستان امروز واقع شده است دو بار ديگر، در سالهاي ۱۲۵۹ و ۱۲۸۷، مورد حمله مغولان قرار گرفت و آسيب شديد ديد. اين حملات از سوي شاخه اي از مغولان صورت گرفت كه قبلا قسمت هايي از روسيه امروزرا تصرف كرده و از آنجا تعرض به اروپاي مركزي آغاز كرده بودند. تعرض مغولان به ایران و روسیه کنونی در سال ۱۲۱۹ میلادی آغاز شده بود.

3 فروردین - 23 مارس؛ در تاریخ چه گذشت؟

۱۸۰۸ – ناپلئون بناپارت برادر خود «ژوزف» را پادشاه اسپانيا کرد!

3 فروردین - 23 مارس؛ در تاریخ چه گذشت؟
ژوزف بناپارت

۱۹۱۳ – ترور پادشاه دانمارکی یونان

3 فروردین - 23 مارس؛ در تاریخ چه گذشت؟
George I

در جريان جنگ اول بالكان، جورج يكم پادشاه يونان كه براي بازديد از شهر تسالونيك كه به دست يوناني ها افتاده بود به اين شهر رفته بود هجدهم مارس ۱۹۱۳ در آنجا ترور شد. وي كه يك شاهزاده دانماركي بود هنگام مرگ ۶۸ ساله بود و از ۱۸۶۳ به مدت ۵۰ سال بر يونان پادشاهي كرده بود. نظام حكومتي يونان پس از كسب استقلال در نشست لندن مركب از قدرت هاي اروپايي وقت تعيين و قرارشده بود كه پادشاهي باشد ولي چون قرنها استقلال نداشت و نيز هرگز سلطنتي نبود مشكل كار در يافتن يك پادشاه براي آن بود كه قدرتهاي اروپايي پس از سازش ميان خود، در سال ۱۸۳۲ «اوتو» پسر ۱۷ ساله پادشاه باوير (آلمان) را براي سلطنت بر يونان تعيين كردند و پس از نوبت به جورج شاهزاده دانماركي رسيده بود كه در تسالونيك ترور شد.

۱۹۱۹ – موسوليني در ميلان جنبش «فاشيست» ايتاليا را تاسيس کرد که بعدا به صورت يک حزب ناسيوناليست درآمد.

۱۹۴۰ – محور برلین ـ رم و تلاش برای وارد کردن ایران به آن

3 فروردین - 23 مارس؛ در تاریخ چه گذشت؟
هيتلر در کنار موسوليني

هجدهم مارس ۱۹۴۰ هيتلر در برنر پس Brenner Pass (هموارترين گذرگاه در رشته كوههاي آلپ) با موسوليني رهبر ايتاليا ديدار و ضمن مذاکرات طرفین، موسولینی موافقت كرد كه به آلمان در جنگ با انگلستان و فرانسه کمک کند. آلمان و ایتالیا در اکتبر ۱۹۳۹ قرارداد دوستی و اتحاد امضا کرده و آن را محور رم ـ برلین خوانده و از کشورهای دیگر دعوت کرده بودند که به آن به پیوندند. این اتحاد بعدا رنگ نظامی بیشتری بخود گرفت و ۲۷ سپتامبر ۱۹۴۰ ژاپن به آن پیوست و سپس مجارستان، رومانی، اسلواکیا و بلغارستان وارد آن شدند. برای مدتی کوتاه، عراق نیز عملا به آن پیوسته بود و اسپانیای فرانکو هم جانب آن را داشت. در سال ۱۹۴۰ و هشت ماه اول سال ۱۹۴۱ تلاش هایی برای وارد ساختن ایران به آن نیز صورت گرفته بود. آلمان و ژاپن پیش از ایجاد محور رم ـ برلین، باهم برضد کمونیسم متحد بودند. در طول جنگ جهانی دوم، رسم براین شده بود که متحدان ژاپن و آلمان را هم در ردیف اعضای اتحادیه محور قراردهند.

۱۹۴۰ – جنبش مسلمانان همه هند خواهان ايجاد يک کشور مستقل براي مسلمانان اين شبه قاره شد. اين کشور هفت سال بعد، و تنها بر پايه تفاوت دين به نام پاکستان و در دو طرف هند به وجود آمد که در سال ۱۹۷۱، قسمت شرقي درپي يک جنگ خونين و با کمک دولت هند به نام بنگلادش استقلال يافت و جمهوري پاکستان منحصر به بخش غربي آن شد.

۱۹۴۵ – جزيره اوکيناواي ژاپن زير آتش ۱۵۰۰ ناو آمريکايي قرار گرفت که چنين آتشي در طول جنگ جهاني دوم بيسابقه بود.

3 فروردین - 23 مارس؛ در تاریخ چه گذشت؟

۲۰۱۱ – موشک باران کردن لیبی به خاطر نفت

3 فروردین - 23 مارس؛ در تاریخ چه گذشت؟
ليبي در نخستين روز حملات هوايي ـ موشکي ناتو

«همزمان با آغاز سال ۱۳۹۰ ایرانی، جهان نیز وارد عصر تازه ای شده است ـ یک دوره تاریخی که با همه ادوار پیشین متفاوت خواهد بود. تشکیل تدریجی یک قطب نیرومند چندین ملیّتی در کره زمین، بشررا وارد این دوره کرده و این قطب در طول این دوره ـ دوره برتری خود ـ هرچه را که اراده کند ـ صرف نظر از راه و روش ـ به انجام خواهد رساند.»

زادروزها

۱۲۳۲ – مظفرالدین شاه قاجار

3 فروردین - 23 مارس؛ در تاریخ چه گذشت؟
مظفرالدین شاه قاجار

۱۳۴۳ – مهرشاد کارخانی، فیلم‌ساز، کارگردان، نویسنده، بازیگر و عکاس ایرانی

درگذشت‌ها

۱۳۴۴ – عبدالعظیم قریب (زاده ۱۲۵۸ گرکان) استاد برجسته‌ی فرهنگ و ادب.
۱۳۸۷ – داوود اسدی، بازیگر ایرانی تلویزیون و سینما.

3 فروردین - 23 مارس؛ در تاریخ چه گذشت؟
عبدالعظیم قریب

۱۳۹۱ – غلامحسین سمندری, استاد دو تار ایران.
۱۳۹۳ – جمشید دانایی‌فر، از مرزبانان اسیر شده به وسیله جیش العدل

3 فروردین - 23 مارس؛ در تاریخ چه گذشت؟
داوود اسدی

 

 

 

برترین‌ها

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا