چرا فقط به آخرین حجّت الهى قائم گفته می‌شود؟/ علائم ظهور به روایت امام حسين(ع)
بصیر، نزاع حق و باطل از زمان خلقت آدم آغاز گردید و همواره دو جریان حقّ و باطل به موازات هم پیشرفته و هیچگاه زمین از مصاف این دو جریان خالى نبوده است. پیروان پرچم داران حق، همواره بسترسازان حق‌گرایان آینده بودهاند و حق‌گرایان آینده تداومبخشان راه حقپرستان گذشته. درجبهه باطل هم وضع به همین منوال ادامه داشته است.
بی‌تردید بین قیام امام حسین(ع) و قیام جهانی حضرت مهدی(عج) رابطه‌ای عمیق وجود دارد و هر دو از یک چشمه، نشات می‌گیرد. عاشورا در ظهور ريشه دارد و ريشه ظهور، عاشورای امام حسين(ع) است. آرمان عاشورای امام حسين(ع) ظهور امام مهدی(عج) است و منتظران امام مهدی(عج) عاشورايی هستند. آنها که به عشق امام حسين(ع) به سر و سينه میزنند با دست ديگر تمنای فرج دارند، با يک چشم در رثای سيدالشهداء(ع) گريه می کنند و با چشم ديگر ندبه خوان امام زمان(عج) هستند. حسينيه‌ها است که منتظران ظهور را پرورش می‌دهد. امروزه خلاصه تمام جريان‌های حق در طول تاریخ، امام مهدی(عج) است. انسان اگر عاشورا را مقيد و محدود بکند نمی‌تواند يک منتظر واقعی باشد. امام حسين(ع) می‌خواهد که ما درس عاشورا را برای امروز و فردای خود فرا گيريم تا با ظلم نسازيم، دشمنانمان را بشناسيم و به امام زمان خویش معرفت داشته باشیم.
از این رو پیوستگى و ارتباط امام حسین(ع) با آخرین حجت الهى حضرت بقیةاللّه عجل الله فرجه بسیار بارز و در خور تعمّق است؛
امام زمان عجل الله فرجه از تبار امام حسین علیه السلام است
در بسیاری از روایات منقول از پیامبراكرم(ص) و ائمه اطهار(ع) بارها تصریح شده است كه منجى عالم بشریت حضرت مهدى(ع) از نسل امام حسین(ع) است. از جمله؛
پیامبراكرم (ص) در یكى از روزهاى آخر عمر مباركشان در حالى كه دستشان را به شانه امام حسین(ع)گذاشته بودند خطاب به دختر بزرگوارشان حضرت زهرا(س) فرمودند: مهدى این امت از نسل این فرزندم است. دنیا به پایان نخواهد رسید مگر اینكه مردى از اولاد حسین(ع) قیام كرده جهان را باعدل و داد پر سازد…[۱]
ایشان در جاى دیگر در ضمن معرفى ائمه اطهار علیهم السلام مىفرمایند:
امامان بعد از من دوازده نفرند كه نُه نفر از آنها از تبار فرزندم حسین(ع) است كه نهمین نفرشان قائم است این دوازده تن اهل بیت و عترت من هستند. گوشت آنها گوشت من و خون آنها از خون من است.[۲]
امیر مؤمنان علىبنابىطالب(ع) روزى به حضرت اباعبداللّه(ع) فرمودند:
نهمین فرزند تو اى حسین، قائم آل محمّد صلی الله علیه و آله است او دین خدا را آشكار ساخته و عدالت را در سرتاسر زمین حاكمیّت خواهد بخشید…[۳]
در این باره امام حسین (ع) نیز مىفرمایند:
نهمین فرزند من، قائم به حقّ است خداوند به وسیله او زمین مرده را دوباره زنده خواهد ساخت و دین را حاكمیّت خواهد بخشید. او حق را برخلاف میل مشركان و دشمنان احقاق خواهد كرد.[۴]
اهداف عاشورا با قیام امام مهدى(عج) به ثمر می‌نشیند
امام حسین(ع) با هدف زنده ساختن احكام قرآن و سنّت پیامبر اكرم(ص) و از بین بردن بدعت‌هایى كه در نتیجه حاكمیت بنى امیّه در دین ایجاد شده بود قیام كردند و در طول مسیر مدینه تا كربلا ضمن اشاره به انگیزه قیام شان فرمودند:
من به منظور ایجاد اصلاح در امّت جدم رسول خدا(ص) قیام كردهام مىخواهم امر به معروف و نهى از منكر كنم و به همان سیره و شیوه مرسوم جدّم پیامبراكرم(ص) و پدرم على‌بن‌ابی‌طالب(ع) عمل می‌كنم.[۵]
از طرف دیگر وقتى اهداف قیام منجى عالم بشریت و ویژگی‌هاى حكومت جهانى آن حضرت را مورد بررسى قرار می‌دهیم همین اهداف و انگیزهها با تعابیر مشابه قابل مشاهده است.
حضرت على‌بن‌ابی‌طالب(ع) در توصیف سیره حكومتى امام مهدى(عج) می‌فرمایند:
هنگامى كه دیگران هواى نفس را بر هدایت مقدم بدارند او [مهدى موعود علیه السلام] امیال نفسانى را به هدایت بر می‌گرداند و در شرایطى كه دیگران قرآن را با رأى خود تفسیر و تأویل خواهند كرد او آراء و عقاید را به قرآن باز می‌گرداند. او به مردم نشان خواهد داد كه چگونه می‌توان به سیره نیكوى عدالت رفتار كرد و او تعالیم فراموش شده قرآن و سیره نبوى را زنده خواهد ساخت.[۶]
امام باقر(ع) در روایتى می‌فرمایند:
قائم آل محمّد صلی الله علیه و آله مردم را به سوى كتاب خدا، سنّت پیامبر (ص) و ولایت على بن ابى طالب(ع) و بیزارى از دشمنان آنان دعوت خواهد كرد.[۷]
امام صادق(ع) می‌فرمایند:
حضرت مهدى(ع) تمام بدعت‌هاى ایجاد شده در دین را در سرتاسر جهان از بین خواهد برد و در مقابل، تكتك سنت‌هاى نبوى را به اجرا در خواهد آورد.[۸]
آن حضرت درباره اصلاحات انجام شده توسط آن حضرت چنین می‌فرماید:
قائم آل محمّد صلی الله علیه و آله به همان شیوهاى كه پیامبر اكرم(ص) رفتار می‌كردند رفتار خواهد كرد آنچه از نشانه و ارزش‌ها و شیوههاى جاهلیت كه باقى ماندهاند از میان برمی‌دارد و پس از ریشه كن كردن بدعت‌ها احكام اسلام را از نو حاكمیّت میبخشد.[۹]
آرمان و اهداف سيد الشهداء(ع) که در زيارت عاشورا منعکس شده با بحث ظهور پيوند خورده است. ما اهداف امام حسين(ع) را آنقدر ادامه دار مي بينيم که می‌گوييم «ان يرزقنی طلب ثارک مع امام منصور». يعنی خطاب به امام حسين(ع) عرض می‌کنيم: کسی با اهداف شما می‌آيد و انتقام خون به ناحق ريخته شما را می‌گيرد، پاسخگوی دعوت شماست و ما دوست داريم در اين صحنه باشيم.
قائم آل محمد(عج) منتقم خون امام حسین(ع)
امام مهدی(عج) منتقم همه خون‌های به ناحق ريخته شده و منتقم تمام ظلم‌هایی که در عالم صورت گرفته است؛ حتي اگر ظلمی توسط قابيل به هابيل شده باشد. امام مهدی(عج) پاسخ دهنده تمام ظلم‌هايی است که به بشريت شده است. يعنی وقتی حق نمايان شود و امام مهدی(عج) سراسر هستی را به قرب خدا بکشاند در اين صورت پاسخ دندان شکنی به تمام ظلم‌های انباشته در طول تاريخ داده است. اهل باطل دست به دست هم داده‌اند تا حق نمايان نشود ولی امام مهدی(عج) حق و حقيقت را به تمام هستی ارزانی خواهد داشت.
قیام امام حسین(ع) علیه انحراف در حاکمیت جامعه اسلامی و به قصد اصلاح این انحراف انجام گرفت. با شهادت امام حسین (ع) هر چند این اصلاح فوری صورت نگرفت اما قیام هدف اصلاحی جایگزینی داشت و آن ضربه زدن به مشروعیت نظام حکومتی خلافت و بازکردن راهی برای بازگشت جامعه بشری به ساختار امامت و رهبری معصوم بود. بدین ترتیب امام مهدی (ع) منتقم واقعی جریان کربلا دانسته شده است زیرا انحراف در حاکمیت را از بین می‌برد و رهبری جامعه در دست معصوم قرار می‌گیرد و حاکمیت از اهل باطل گرفته می‌شود.
وقتى ازامام محمّدباقر(ع) سؤال می‌كنند كه چرا فقط به آخرین حجّت الهى قائم گفته می‌شود؟ آن حضرت در پاسخ می‌فرمایند:
چون در آن ساعتى كه دشمنان، جدّم امام حسین(ع) را به قتل رساندند فرشتگان با ناراحتى در حالى كه ناله سرداده بودند عرض كردند پروردگارا! آیا از كسانى كه برگزیده و فرزند برگزیده تو را ناجوانمردانه شهید كردند در میگذرى؟ در جواب خداوند به آنان وحى فرستاد كه: اى فرشتگان من! سوگند به عزّت و جلالم از آنان انتقام خواهم گرفت هر چند بعد از مدّت زمان زیادى. آن گاه خداوند متعال نور و شبح فرزندان امام حسین(ع) را به آنان نشان داد و پس از اشاره به یكى از آنان كه در حال قیام بود فرمود: با این قائم از دشمنان حسین(ع) انتقام خواهم گرفت.[۱۰]
در تفسیر آیه «وَمَنْ قُتِلَ مظلوماً فقد جَعَلْنا لِوَلیّه سلطاناً…؛ هر كس مظلومانه كشته شود ما براى ولى او تسلطى بر ظالم قرار می‌دهیم»…[۱۱] از امام صادق(ع) روایت شده است كه: مراد از مظلوم در این آیه، حضرت امام حسین(ع) است كه مظلوم كشته شد و منظور «جَعَلنا لِوَلیِّه سلطانا» امام مهدى(ع) است.[۱۲]
در دعاى ندبه نیز به این حقیقت با این تعبیر تصریح شده است:
أینَ الطالِبُ بِدَمِ المَقتولِ بِكَربَلا. كجاست آن عزیزى كه پس از ظهورش خون شهید مظلوم كربلا را از دشمنان باز پس خواهد گرفت…[۱۳]
و هم چنین به دلالت روایات فراوانى شعار یاران امام مهدى(ع) پس از ظهور این جمله بسیار الهامبخش است:
یالثارات الحُسَین علیه السلام.[۱۴] اى بازخواست كنندگان خون حسین علیه السلام.
امام مهدى(عج) هر صبح و شام به یاد حسین(ع) است
در بخشى از زیارت «ناحیه مقدسه» در این باره می‌خوانیم:
…اگر روزگار وقت زندگى مرا از تو [اى حسین] به تأخیر انداخت و یارى و نصرت تو در كربلا در روز عاشورا نصیب من نشد، اینك من هر آینه صبح و شام به یاد مصیبت‌هاى تو ندبه می‌كنم و به جاى اشك بر تو خون گریه می‌كنم…
بدون تردید این قبیل از تعابیر نهایت محبّت و دلبستگى حضرت مهدى(عج) رابه سیّد الشهداء(ع) نشان می‌دهد و ضرورت زنده نگه داشتن خاطره اباعبداللّه(ع) از جمله از طریق عزادارى براى آن حضرت را مورد تأكید قرار داده و عمق فاجعه كربلا و جنایت بنى امیه به اسلام و انسانیت را افشا میكند.
در میلاد امام حسین(ع) یاد امام زمان شکوفا می‌شود و در نیمه شعبان یاد امام حسین(ع)
روز سوم شعبان روز تولد امام حسين(ع) است، صحبت از امام مهدی(ع) می‌شود. در مفاتيح است زمانی که به همديگر تبريک می‌گوييم، امام زمان(عج) را ياد کنيم. اعمال شب نيمه شعبان از اعمال شب‌های قدر هم بيشتر است. ولي با فضيلت‌ترين اين اعمال، زيارت سيدالشهداء(ع) است.
دشمنان ما معتقدند: «هويت شيعه امام حسين(ع) است و آرمانش امام مهدی(عج) است.»
در مورد رابطه بين امام زمان(عج) و امام حسين(ع) فقط ما سخن نگفته ايم، بلکه دشمنان ما هم در اين مورد اظهار نظر کرده اند. چهارصد نفر از دانشمندان صهيونيست در “تل آويو” جمع شدند تا ببيند هويت شيعه و انقلاب اسلامي چيست. و مجموعه مقالات آنها به عنوان “انقلاب تشيع و مقاومت” چاپ شده است. آنها می‌گويند: «شيعيان با ياد امام حسين(ع) قيام می‌کنند و با ياد امام زمان(عج) قيام‌شان را حفظ می۲کنند.» يعنی مهمترين دشمنان ما معتقدند:«هويت شيعه امام حسين(ع) است و آرمانشان امام مهدی(عج) است و دو نگاه سرخ و نگاه سبز دارند.» امام خمينی(ره) فرموده اند: «اين محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است.» مردم را ياد عاشورا به خيابانها کشاند و پيروز شدند و ديگر نمی‌شود آنها را شکست داد. به خاطر اينکه انقلاب اسلامی مقياس کوچکی از جامعه جهانی امام زمان(عج) است و ما بايد پرچم را به دست صاحب اصلی انقلاب بسپاريم و ما زمينه ساز حکومتی ديگر هستيم. شيعه در هر کجای جهان باشد با ياد امام حسين(ع) زير بار ظلم نمی‌رود. چون يک آرمان بزرگ برای شيعه وجود دارد و آن ظهور حضرت بقيه الله(عج) است اين حرف دشمنان ماست. «چه خوش آيد که سر دلبران، گفته آيد در حديث ديگران» دشمنان ما اقرار و اعتراف به پيوند قضيه عاشورا و انتظار دارند. [۱۵]
بشارت امام حسين(ع) به ظهور منجی و بیان علائم ظهور
امام حسين(ع) می‌فرمايد: «منا اثنى عشر مهديا» دوازده مهدي داريم «أولهم علي بن أبی طالب، و آخرهم التاسع من ولدی و هو القائم بالحق» نهمين نفر از فرزندان من می آيد او امام قائم بر حق است، «يحيی الله تعالى به الأرض بعد موتها، و يظهر به دين الحق على الدين كله و لو كره المشركون» اين بشارتي از امام حسين(ع) در مورد امام زمان(عج)[۱۶]
در حديثی ديگر امام حسين(ع) می‌فرمايد: «لو لم يبق من الدنيا الا يوم واحد لطول الله ذلک اليوم حتي يخرج رجلا من ولدي فيملأ الله الارض عدلا و قسطا کما ملئت جورا و ظلما، کذلک سمعت رسول الله» امام حسين(ع) می‌فرمايد: من از زبان جدم پيامبر(ص) شنيدم که اگر از دنيا يک روز باقی نماند، فردی از صُلب تو می‌آيد و جهان را پر از عدل و داد می‌کند. اين روايت از امام حسين(ع) اشاره به ظهور امام مهدي(عج) دارد. روايتی داريم که امام حسين(عج) در شب عاشورا در جمع ياران خود می‌فرمايد: «من از پيامبر(ص) شنيدم که تو در سرزمين طف کشته می‌شوی. خوشا به حال کسانی که تو را ياری می‌کنند اينها افرادی هستند که بعد از زمان ظهور، رجعت می‌کنند و فرزند تو را هم ياری می‌کنند.»
در بسیارى از مسائل جزئى نیز امام مهدى(عج) با امام حسین(ع) پیوستگی‌ها و ارتباطات قابل توجهى دارند كه از آن جمله است:
– روز ظهور امام مهدى(عج) مقارن با روز عاشورا است. از امام باقر(ع) روایت شده است:
قائم آل محمّد صلی الله علیه و آله در روز شنبه كه مصادف با روز عاشورا؛ یعنى همان روزى كه حضرت اباعبداللّه(ع) به شهادت رسیدند قیام خواهد كرد.[۱۷]
– از مجموعه روایات به خوبى روشن مىشود همانگونه كه امام حسین (ع) نهضت خود را از مكه آغاز كردند؛ یعنى پس از خارج شدن از مدینه به مكه آمدند و از كنار بیت‌اللّه قیام خود را به مردم خبر دادند و به سمت كوفه حركت كردند، حضرت مهدى(ع) نیز از كنار بیت‌اللّه جهانیان را به بیعت با خود فرا خواهد خواند و آن‌گاه حركت‌هاى اصلاحى را تداوم خواهد بخشید و در نهایت مقرّ حكومتى خویش را در كوفه قرار خواهد داد.
– حتى طنین صداى امام مهدى(عج) همان طنین صداى امام حسین(ع) است.
إنّ صوت القائم یشبه بصوت الحسین(ع). صداى [گیرا و دلنواز] قائم شبیه [طنین خوش] صداى اباعبداللّه(ع) است.
– پیام مهدى(ع) همان پیام حسین(ع) است كه فریاد می‌زند:
اى مردم مگر نمیبینید به حقّ عمل نمی‌شود و از باطل خوددارى نمیگردد… امر به معروف و نهى از منكر كنار گذاشته شده است و احكام الهى و سنن پیامبر(ص) آشكار هتك می‌شود و…
– برخى از یاران حسین(ع) پس از رجعت در ركاب امام مهدى(عج) به یارى آن حضرت خواهند پرداخت و حتى برخى از فرشتگانى كه جزء اصحاب امام حسین(ع) بودهاند در خدمت قائم آل محمّد صلی الله علیه و آله خواهند بود و…
————————————————————————————————————
[۱] بحارالانوار، ج۵۱، ص۹۱٫
[۲] كشفالغمة، ج۳، ص۲۹۴٫
[۳] منتخبالاثر، ص۴۶۷
[۴] اعلامالورى، ۳۸۴٫
[۵] بحارالانوار، ج۴۵، ص۶٫
[۶] بحارالانوار، ج۵۱، ص۱۳۰٫
[۷] الزامالناصب، ص۱۷۷٫
[۸] ینابیعالموّدة، ج۳، ص۶۲٫
[۹] بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۵۲٫
[۱۰] دلائلالامامة، ص۲۳۹٫
[۱۱] سوره اسراء آیه ۳۳٫
[۱۲] البرهان فى تفسیر القرآن، ج۴، ص۵۵۹٫
[۱۳] دعاى ندبه.
[۱۴] النجمالثاقب، ص۴۶۹٫
[۱۵] حجت الاسلام والمسلمین فؤادیان – پژوهشگر حوزه مهدویت و فرجام شناسی
[۱۶] کمال الدين شيخ صدوق- جلد ۱
