آیا کشور جدید در منطقه تشکیل می شود؟

بصیر،درست چند هفته پیش بود که مقامات کردستان سوریه پس از پیشروی های گسترده ی خویش در شمال سوریه اعلام کردند که انتظار می‌رود در مناطق شمالی تحت کنترل کردها در شمال سوریه، نظام فدرالی اعلام شود. آن‌ها گفته‌اند این تصمیم به این دلیل گرفته شده است که آن‌ها از مشارکت در جریان مذاکرات صلح محروم شده‌اند. اظهارات اخیر مقامات کردستان را می توان مقدمه ای برای تجزیه سوریه واحد دانست. این خواسته کردهای سوری در شرایطی مطرح شده که مقامات اقلیم کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی مدام در ماه های اخیر دولت مرکزی عراق را تهدید به برگزاری رفراندوم جهت استقلال این منطقه از عراق نموده اند.

برآورد موقعیت منطقه خاورمیانه در سال های اخیر بیش از هر زمانی کردها در عراق و سوریه را به تاسیس کشوری مجزا نزدیک نموده است. از کردها با جمعیتی بیش از سی میلیون تن به عنوان بزرگترین قوم بی کشور در جهان نام برده می شود. قومیتی که با فروپاشی امپراطوری عثمانی و جدال بازماندگان آن از داشتن کشوری محروم مانده و اکنون به بیش از هر موقعیتی خود را به آرمان شان نزدیک می بینند.

به واقع نابسامانی حاکم بر منطقه خاورمیانه نظیر رشد روز افزون تروریسم تا بدان جا پیش رفته که نه تنها کشورهای این منطقه، بلکه دولت های فرامنطقه ای نیز از پیامدهای آن بی نصیب نمانده نمانده اند. انفجارهای اخیر بروکسل و پاریس ناشی و رخدادهای تروریستی احتمالی در هر نقطه از جهان ناشی از بی ثباتی حاکم بر خاورمیانه است.

نوشتار حاضر بر آن است که به موانع و شرایط مساعد کردها در دو کشور سوریه و عراق در راستای دستیابی به خواسته ی نهایی خویش مبنی بر جدایی از سوریه و عراق بپردازد. سرعت وقایع خاورمیانه تا بدان حد است که احتمال وقوع چنین امری دور از انتظار نیست. درست در سال های پس از حمله ی آمریکا به عراق بود (۲۰۰۳) که کردها با وجود شرایط مساعد احتمال چنین رخدادی رو دور از ذهن می دانستند و شخصیتی های هم چون جلال طالبانی رهبر معنوی اتحادیه میهنی کردستان عراق تشکیل چنین دولتی را غیر واقع بینانه دانسته و ایجاد اقلیمی خودمختار را نهایت خواست کردها قلمداد نموده اند. به واقع چه رخ داده است که اکنون کردها بی مهابا در مسیر استقلال می کوشند و چه موانع پیش روی آنان است؟

کردهای عراق پس از دهه ها مبارزه اکنون و بیشتر از همیشه خود را به استقلال نزدیک می بینند. تصویر فوق ملا مصطفی بارزانی بنیان گذار حزب دموکرات کردستان و پسر کوچکس مسعود بارزانی رهبر کنونی اقلیم کردستان عراق را نشان می دهد.

عوامل تسهیل کننده جهت ایجاد کشور کردستان

الف) تثبیت قدرت در مناطق کردنشین در سایه ضعف قدرت مرکزی: کردهای سوریه که قریب به ده درصد جمعیت این کشور را تشکیل می دهند عمدتا در مناطق شمالی سوریه ساکن بوده و از شکل گیری جمهوری عربی سوریه فاقد حقوق اولیه بوده تا آن جا که حتی دارای تابعیتی سوری نیز نبوده اند. کردهای سوریه به لحاظ جمعیت اندک و پراکنده گی شان در نقاط مختلف سوریه تا پیش از وقوع تنش در این کشور بر خلاف کردهای ترکیه و یا عراق معضلی برای حاکمیت مرکزی سوریه نبوده اند.

آغاز بحران در سوریه و تضعیف حکومت مرکزی توامان با مداخله قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای در امور داخلی این کشور و شکل گیری گروه های تروریستی ظاهرا دینی و یا سکولار موجب تحرک روزافزون کردها به سوی دستیابی به منافع آتی شان شد. حزب اتحاد دموکراتیک شاخه سوری حزب کارگران کردستان ترکیه موسوم به پ ک ک در این میان توانست با حذف رقبای درونی اش خویشتن را به قدرت غالب در مناطق کرد نشین سوریه تبدیل نماید.

برآورد تحولات سال های اخیر سوریه نشان می دهد که جز در اندک مواردی نظیر محاصره کوبانی توسط تکفیری های داعش، عموم گروه های سوریه از تقابل با کردها امتناع ورزیده اند. کردهای وفادار به پ ک ک نیز با توجه به محل های سه گانه تمرکز کردها در سوریه (عفرین، جزیره و کوبانی) اقدام به تشکیل کانتون هایی مجزا نظیر آن چه در سوئیس است نمودند، بر مبنای این طرح هر یک از حکومت های سه گانه به گونه ای خود مختار به حیات سیاسی خویش ادامه می دهد.

مناطق سه گانه کرد نشین سوریه در تصویر فوق مشخص شده اند، با این حال شبه نظامیان کرد جهت دستیابی به کشوری واحد نیازمند تصرف تمامی مناطق زرد رنگ اند که تا کنون در این امر موفق عمل نموده اند.

با این حال کردهای سوریه به مناطق یاد شده بسنده ننموده و در سایر درگیری گروه های سوریه با دولت اسد توانسته اند با ائتلاف با برخی عرب ها و ترکمن ها ساکن در میانه سه کانتون زمینه اتصال آن ها را فراهم آورند. هم اکنون منطقه کوبانی و جزیره به یکدیگر متصل شده و تحرکات کردها در شمال حلب به ویژه در تل رفعت و  اعزاز احتمال وصل شدن کوبانی را به کانتون عفرین در ذهن متصور نموده است.

در عراق اما اوضاع بیش از سوریه بر وفق مراد کردهاست. کردهای عراقی از دهه نود میلادی و با اعمال منطقه پرواز ممنوع در شمال این کشور عملا مناطق وسیع کرد نشین این کشور هم چون سلیمانیه، دهوک و اربیل را به تصرف خویش در آورده اند. سقوط صدام حسین بیش از پیش آن ها را به اهداف آرمانی شان نزدیک نمود تا آن که ورود داعش به عراق و ضعف مفرط دولت مرکزی بغداد، عملا اربیل را از یوغ دولت مرکزی خارج نمود.

پیشمرگه های کرد در طول دو سال اخیر و پس از تصرف موصل و با حمایت ایالات متحده، ایران و برخی دیگر کشورهای منطقه تحت لوای مبارزه با داعش ب متصرفات خویش افزوده و توانسته اند مناطق کلیدی مورد مناقشه هم چون شهر استراتژیک کرکوک و دیگر شهر از جمله شنگال را به چنگ آورده اند، مناطقی که پیشتر دستیابی به آنان هم چون رویارویی برای کردها تلقی می شد.

ب) رشد تروریسم سلفی: با قدرت گیری تروریست های النصره و داعش در سوریه و سپس عراق، کردهای دو کشور اذعان نمودند که بدون مداخله در مناقشه های صورت گرفته و به واسطه نگرانی از پیامدهای ناگوار تداوم ناامنی، خود به تضمین امنیت سرزمین های کردنشین خواهند پرداخت.

ضعف کنونی حاکم بر دمشق و بغداد در مقابله با تکفیری ها نیز دست کردها را به زیاده های دو چندان بازگذارده است، آن چنان که نچیروان بارزانی با حمله ژوئن ۲۰۱۴ داعش به موصل آن را نقطه ی عطفی دانست که شامل عدم بازگشت شرایط منطقه به پیش از حمله ی داعش یعنی استقلال ضمنی مناطق کردنشین خواهد شد.

به واقع رشد تروریسم سلفی و نگرانی های فزاینده از آن و تلاش برای ممانعت از اشاعه ی آن، جامعه بین المللی را با خطری بزرگ روبرو نمود تا آن جا که توجه ها را از سیاست های زیاده خواهانه کردها دور نمود.

ج) مشارکت بی امان پ ک ک در منطقه: قریب به سی میلیون کرد در خاورمیانه و عمدتا در چهار کشور ترکیه، عراق، ایران و سوریه زیست می نمایند. از حزب پ ک ک ترکیه و رهبر دربند آن عبدالله اوجالان به عنوان قدرتمندترین شاخه کردی در منطقه یاد شده که دارای شعبی در سوریه ( پ ی د) و ایران (پژاک) می باشد.

عبدالله اوجالان رهبر دربند پ ک ک قدرتمندترین و محبوب ترین شخصیت میان کردهای جهان است.

هزار شبه نظامی پ ک ک که دهه ها در منطقه قندیل کردستان عراق مستقر بوده اند با آغاز بحران در سوریه و حملات داعش به عراق خود را به مناطق کردنشین رسانده و نقش بسزایی در قدرت گیری و تثبیت جایگاه کردها در این دو کشور ایفا نمود اند. بی گمان نقش پ ک ک در مقاومت در حملات به کوبانی و آزادسازی شنگال قابل انکار نبوده تا آن جا که حتی به نگرانی رقیب کرد وی (بارزانی) نیز منجر شده است.

وفاداری حزب اتحاد دموکراتیک سوریه ( حزب کردهای سوریه ) به پ ک ک و  نقش بی بدیل شبه نظامیان کرد حزب کارگران کردستان ترکیه (پ ک ک) در دو کشور یاد شده، عملا حزب اوجالان را به قدرتی بلامنازع در منطقه تبدیل نموده است. بخش عظیمی از مناطق آزاد شده عراق و سوریه هم اکنون تحت سیطره این نیروها قرار داشته و موجب تثبیت موقعیت کردها در سوریه و عراق شده است.

شبه نظامیان وفادار به پ ک ک دوشادوش کردها در نبرد با داعش جنگیده اند.

د) حمایت حساب شده آمریکا و غیر عامدانه روسیه: از زمان ورود نظامی ائتلاف به رهبری آمریکا به معادلات منطقه جهت رویارویی با داعش، یگان های مدافع خلق (بازوی نظامی پ ی د) در سوریه، در کنار پیشمرگه های کرد عراقی را می توان بزرگترین متحدین واشنگتن در عرصه میدانی در نبرد با تکفیری ها دانست. حمایت لجستیکی و هوایی ایالات متحده از نیروهای کرد به ویژه در سوریه نقش بسزایی در قدرت گیری آن ها ایفا نموده است، امری که با نگرانی و هشدار مکرر آنکارا روبرو شده است.

«واحدهای حمایت از خلق کُرد» شاخه نظامی حزب اتحاد دموکراتیک کردستان سوریه که از حمایت آمریکا برخوردارند، طی یک سال گذشته موفق شدند شبه‌نظامیان داعش را از بسیاری از مناطق شمال سوریه از جمله عین‌العرب (کوبانی) و تل‌ابیض، خارج کنند»

رسانه های وابسته به کردهای سوریه مکررا نوشته اند که « علی رغم مخالفت‌های شدید ترکیه با حزب اتحاد دمکراتیک و خودمدیریتی‌های ایجاد شده در غرب کردستان (کردستان سوریه) و تهدید به حمله نظامی علیه روژاوا (سه منطقه کردنشین سوریه) اما طی ماه های گذشته هواپیماهای ایالات متحده امریکا صدها تن تسلیحات نظامی برای یگان‌های مدافع خلق و متحدان آن در شهر حسکه و دیگر مناطق فرود آورده اند. سخنگوی وزارت خارجه امریکا در پاسخ به اعتراض رسمی آنکارا اعلام کرد به نگرانی‌های ترکیه واقفند اما کمک به نیروهای کرد متوقف نخواهد شد.»

کردها هم اکنون در سوریه به عنوان متحد آمریکا به مقابله با داعش برخواسته اند. حمایت از کردها و تجزیه احتمالی سوریه بر مبنای طرح خاورمیانه جدید از اهداف عمده ی آمریکا در حمایت از کردهای سوریه می باشد که در این باره با ترکیه دارای اختلاف نظر می باشد، لذا آمریکایی ها از حضور کردها در مذاکرات ژنو استقبال می نمایند.

از سویی با آغاز حملات روسیه در سوریه و اعلام امادگی مسکو جهت حمایت از کردها در نبرد با تکفیری ها اکنون و بیش از هر زمانی موقعیت حزب اتحاد دموکراتیک در مناطق کرد نشین تثبیت شده است. بنا بر گزارش های منابع موثق صالح مسلح رهبر حزب اتحاد دموکراتیک کردستان سوریه اخیرا به مسکو رفته و با میخائیل بوگدانوف معاون وزیر امور خارجه روسیه در رابطه با چگونگی مقابله با تکفیری ها و جلب حمایت های مسکو دیدار و گفت‌وگو کرده اند.

جدیدترین نقشه ی سوریه: نیروهای قرمز رنگ وفاداران به بشار اسد هستند، قسمت های سبز رنگ تحت تصرف نیروهای مخالف اسد است (سکولارها)، مناطق زرد رنگ تحت سیطره کردها و مناطق مشکی و طوسی نیز تحت تصرف جبهه النصره و داعش قرار دارد.

ی) اسرائیل حامی اصلی ایجاد کردستان: روابط حسنه کردها با دولت اسرائیل ( بر مبنای استراتژی پیرامونی تل آویو) و حمایت پیدا و پنهان صهیونیست ها از ایجاد منطقه مستقل کردنشین در کنار طرح های خاورمیانه بزرگ و خاورمیانه جدید آمریکا که در آن و در راستای ایجاد آن چه دموکراسی در منطقه نامیده شده در جهت تجزیه منطقه گام برداشته مزید بر علت شده و دست کردها چه در عراق و چه در سوریه را به دستیابی به آرمان خویش جهت استقلال از عراق و سوریه باز گذارده است.

با تصرف شهر تل ابیض، دو منطقه کردنشین جزیره و کوبانی به یکدیگر متصل شده اند.

همزمانی اعلام حکومت فدرالی کرد در شمال سوریه با موفقیت های ارتش سوریه در آزادسازی مناطق مهمی چون حلب و پیشروی موفقیت آمیز آنها برای شکست تروریست ها، سوالات متعددی را ایجاد می کند. تجزیه سوریه به سه منطقه کردنشین، علوی تبار و سنی نشین و تغییر مرزهای سوریه، جذابیت ویژه ای برای رژیم صهیونیستی و کشورهای غربی دارد.

اسرائیل از دیرباز روابط حسنه ای با کردهای سوریه و عراق داشته است.

موانع پیش روی کردها:

علی رغم تسهیل شرایط برای ایجاد مناطق مستقل کردنشین در شمال سوریه و شمال عراق، هم چنان موانعی پیش روی آنان است.

الف) مخالف جمهوری اسلامی و ترکیه با تجزیه منطقه: از جمهوری اسلامی ایران به ویژه در سال های پس از سقوط رژیم بعثی عراق و نفوذ تهران در بغداد به عنوان یکی از قدرتمندترین نظام های خاورمیانه نام برده می شود. بی گمان جمهوری اسلامی هم اکنون ففوذ بی امانی بر منطقه (به ویژه در عراق، سوریه، لبنان، یمن) داشته و اشتراکات بالایی با برخی همسایگان خویش جهت تامین امنین منطقه دارد.

سیاست اعلامی جمهوری اسلامی بر حفظ تمامیت ارضی تمامی کشورهای منطقه است، از این رو و با وجود نزدیک با برخی گروه های کرد به ویژه حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق، از ایجاد استقلال مناطق کردنشین ممانعت به عمل خواهد آورد.

سه شخصیت قدرتمند جهان کرد، به ترتیب از راست: جلال طالبانی، عبدالله اوجالان و مسعود بارزانی.

ترکیه دیگر دولت صاحب نفوذ منطقه است که علی رغم اختلاف دیدگاه با جمهوری اسلامی بر سایر آینده سوریه، تجزیه این کشور را خط قرمز خود قلمداد نموده است.رژیم اردوغان از زمان آغاز درگیری ها در سوریه نسبت به هرگونه فرایندی که منتهی به خودمختاری و یا استقلال مناطق کردنشین سوریه منجر شود هشدار داده و آن را خط قرمز خود عنوان نموده است. احمد داوود اغلو نخست‌وزیر ترکیه اخیرا تصریح کرده بود که آنکارا اجازه هیچ‌گونه «همکاری با گروه‌های تروریستی را که علیه ترکیه در حال جنگ هستند نمی‌دهد.» او افزود که «رابطه نزدیکی» میان حزب اتحاد دموکراتیک و حزب کارگران کردستان وجود دارد؛ وی ادامه داده: «همانگونه که ایالات متحده و هم‌پیمانانش اجازه اسلحه‌رسانی به القاعده و شاخه‌هایش را نمی‌دهند، ترکیه نیز اجازه دادن اسلحه به حزب کارگران کردستان و شاخه‌هایش را نمی‌دهد.»

اردوغان یگان های مدافع خلق را تروریست خوانده و از آمریکا خواسته است از میان ترکیه و آن ها یکی را برگزیند. آمریکا نیز خواستار توقف حملات به سوی نیروهای کرد در سوریه شده است.

گفته می شود که با وجود فقدان روابط حسنه میان کردها با حکومت مرکزی سوریه (بدلیل تبعیض های وارده بر آن ها در خلال چهار دهه حکومت خاندان اسد)، با آغاز بحران داخلی در سوریه، میان دولت اسد و کردها توافقی صورت پذیرفت مبنی بر آن که دولت سوریه تلویحا قدرت کردها را به رسمیت شناخته و نیروهایش را از مناطق کردنشین خارج نموده در ازای آن، کردها از تقابل با دولت پرهیز نماید. اهمیت توافق صورت گرفته برای دولت سوریه از آن روست که ضمن خارج نمودن کردها از لیست مخالفینش، عملا آن ها را رو در روی سایر مخالفین سکولار و سلفی اش قرار خواهد داد، از سویی دیگر با آگاهی نسبت به نگرانی های ترکیه بابت قدرت گیری کردها (به دلیل وفاداری شان به پ ک ک)، عملا با اعطای استقلال ضمنی، زمینه آغاز بحرانی امنیتی را برای ترکیه فراهم نمود.

صالح مسلم رهبر حزب اتحاد دموکراتیک ( پ ی د).

به واقع استقلال مناطق کردنشین در سوریه و عراق بیشترین مخاطره را برای ترکیه در بر خواهد داشت چرا که در تمامی مناطق مرزی ترکیه با دو کشور فوق کردها ساکن بوده و آن سوی مرزهای ترکیه نیز کردهای این کشور هستند که دهه هاست برای استقلال با آنکارا مبارزه می کنند.

برآورد تحولات منطقه نشان می دهد که با وجود آن که عمده تمرکز کنونی پ ک ک در سرزمین های ترکیه و سوریه قرار دارد و عموما از درگیری با جمهوری اسلامی پرهیز نموده، با این حال بنا بر ایدئولوژی این حزب مبنی بر تشکیل کردستان بزرگ، هر گونه قدرت گیری پ ک ک و شعبش در منطقه خطرات گسترده امنیتی را علیه تهران و آنکارا در بر خواهد داشت.

ب) عدم دسترسی به آب های بین المللی: کردها در چهار کشور سوریه، ترکیه، عراق و ایران سکونت دارند. از زمان آغاز تحرکات جدایی طلبانه در برخی کشورهای یاد شده، صاحب نظران از عدم امکان شکل گیری کشوری به نام کردستان سخن رانده اند، چرا که شکل گیری چنین دولتی با مخالفت چهار همسایه کلیدی روبرو بوده و خواهد بود و به دلیل عدم دسترسی کردها به آب های آزاد و یا همسایگی با دولتی دیگر، عملا امکان شکل گیری چنین کشوری وجود نداشته که توان و قابلیت ارتباط با جهان خارج را نخواهد داشت.

بشار اسد رئیس جمهور کنونی سوریه و حیدر العبادی نخست وزیر عراق و سایر دولت مردان سوری و عراقی نیز با وجود عدم چالش با کردها در منطقه و با ضعف مفرط نظامی شان همیشه بر حفظ تمامیت ارضی کشورهای شان تاکید نموده اند، لذا تثبیت موقعیت آن ها در کشوری شان، آنان را به مقابله با تجزیه طلبان سوق داده و مانع از شکل گیری کشوری به نام کردستان خواهد شد.

نکته حائز اهمیت دیگر آن که گروه های مخالف دولت بشار اسد و حتی تروریست های داعش نیز در صورت قدرت گیری در منطقه تشکیل چنین دولتی را بر نتافته و به مقابله با آن خواهند پرداخت.

ج) اختلاف درونی کردها و معذوریت های آمریکا: کردها هم چون سایر قومیت های خاورمیانه از گروه هایی هستند که در فقدان نهادهای دموکراتیک و مدنی هم چنان از ظرفیت های بالای مردمسالاری و همزیستی در میان یکدیگر بی بهره اند. نمود چنین امری را می توان در درگیری های خونین آنان در سال های دهه نود میلادی جستجو نمود که در آن نیروهای وفادار به حزب دموکرات به رهبری مسعود بارزانی با نبرد با نیروهای اتحادیه میهنی به رهبری طالبانی می پرداختند. اکنون و با گذشت سال ها از آن رویدادهای خونین، پیشمرگه های وابسته به هر یک بخش هایی از اقلیم را زیذ نفوذ خویش دارند (سلیمانیه در اخیر شبه نظامیان طالبانی و اربیل و دهوک تحت کنترل پیش مرگه های بارزانی است).

حملات هوایی روسیه و حمایت از کردها در رویارویی با داعش نیز فضا را بیش از پیش برای پ ی د جهت استقلال کامل از سوریه فراهم آورده است.

در سطحی کلان تر چنین رقابتی را می توان میان عبدالله اوجالان و مسعود بارزانی جستجو نمود که هر یک در پی عهده گیری رهبری کردهای منطقه بر آمده اند. وفاداران به اوجالان با تکیه بر اندیشه های چپ و مارکسیستی به حیات خویش ادامه داده و بشدت بر علیه ترکیه در حال نبردند و مدام بارزانی را به خیانت به آرمان کردها متهم می نمایند. عدم حمایت نیروهای بارزانی از کردهای سوریه در زمان حملات سهمگین داعش به کوبانی بر میزان انتقادات علیه حزب دموکرات کردستان عراق افزوده است.

برآورد آینده منطقه نشان می دهد که حتی با تسهیل شرایط برای کردها جهت استقلال از عراق و سوریه، رقابت درون گروهی بر اشفتگی اوضاع خواهد افزود.

جنگ خونین داخلی کردها میان طرفداران طالبانی و بارزانی به مرگ هزاران نفر در دهه نود میلادی منجر شد.

نکته حائز اهمیت دیگر در این باره آن که علی رغم میل واشنگتن و تل آویو جهت استقلال مناطق کردشین، معذوریت های آنان هم تلاش برای جلب مساعدت ترکیه به عنوان عضوی از ناتو موجب حمایت صریح آمریکا از این روند نخواهد شد. دول عربی نیز علی رغم دشمنی با اسد و دولت العبادی به جهت حس پان عربیسم مخالف تجزیه دو کشور عربی هستند.

به واقع اگرچه حساسیت در قبال رشد و نمو جریان های کرد در سوریه از سوی شیوخ خلیج فارس قابل مقایسه با نگرانی های ترکیه نمی باشد، با این حال شرایط منطقه عملا سعودی و سایر اعضای شورای همکاری (منهای عمان) را به نزدیکی با سیاست های ترکیه سوق داده است.

طرح حمایت از تمامیت ارضی سوریه به عنوان یک کشور عربی، نگرانی از پاکسازی نژادی توسط کردها در مناطقی که اعراب در آن ساکنند نظیر تل ابیض، حساسیت نسبت به تجزیه سوریه و سرایت آن به سایر کشور موجب مخالفت ضمنی سعودی با حضور کردها در نشست اخیر ژنو شده بود.

نتیجه گیری:

برنده واقعی تجزیه کشورها و تضعیف حکومت های مرکزی در سوریه و عراق، رژیم صهیونیستی و در کنار آن آمریکا خواهند بود. یکی از ایده ال های اصلی اسرائیل در مناطق بحرانی خاورمیانه، تجزیه کشورها و تشکیل مناطق مستقل کوچکتر است تا این رژیم علاوه بر رفع خطر کشورهای قدرتمند، شانس برقراری روابط با ماطق کوچکتر را نیز داشته باشد. در این میان کردها از روابط بسیاری خوبی با اسرائیل برخوردارند و حضور و سرمایه گذاری اسرائیل در مناطق خودمختار عراق در سال های اخیر، گویای آن است.

ارتش آزاد و گروه های مسلح سکولار سوریه با حمایت از تمامیت ارضی سوریه با اقدامات و آرمان پ ی د مخالف اند.

تحولات کنونی منطقه و رشد بی ثباتی بیش از هر وقت شرایط مساعد برای گروه های تجزیه طلب کرد را فراهم آورده تا آن جا که می توان اذعان نمود با وجود موانع احتمالی، شانس تجزیه کشورهای عراق و سوریه نسبت به گذشته بیش از احتمال پایداری و حفظ تمامیت ارضی آنان است، مگر آن که دول بین المللی در رابطه با آینده سوریه به توافقی همه گیر دست یابند.

فرهنگ نگین