علل و عوامل پیدایش انقلاب اسلامی ایران/ رهبری آگاه، دومین عامل بسیار مهم انقلاب

بصیر/ 

در شماره ۱ این مطلب به اینجا رسیده بودیم که در این زمینه سخنان دکتر شریعتی بسیار جالب به نظر می رسد به نحوی که معتقد بود( این یک مسئله ذوقی نیست که بگویید من آخوند دوست دارم، من آخوند دوست ندارم، این یک مسئله عینی و تاریخی است؛ باید سند نشان دهید و مدرک. تا آنجا که من می دانم، زیر تمام قراردادهای استعماری را کسانی که امضاء گذاشته‌اند، همگی از میان ما تحصیل کرده‌های دکتر و مهندس و لیسانسیه بوده‌اند و همین ما از فرنگ برگشته‌ها. یک آخوند، یک از نجف برگشته، اگر امضایش بود، من هم مثل شما اعلام می کنم که: آخوند دوست ندارم! اما از آن طرف، پیشاپیش هر نهضت ضد استعماری و هر جنبش انقلابی و مترقی، چهره یک یا چند آخوند را در این یک قرن می بینم. از سید جمال بگیر و میرزا حسن شیرازی و بشمار تا مشروطه و… ) (۱) بنابراین رفتار رهبران گروه‌های سیاسی و عدم وجود صداقت در بین آنها نیز باعث رجوع مردم به رهبران مذهبی و به خصوص روحانیت شده است.

حال به ادامه این تحلیل توجه می کنیم:

دومین عامل بسیار مهم در انقلاب‌ها وجود رهبری آگاه و بیدار است که موجب ایجاد آگاهی در بین مردم و خیزش و قیام آنها خواهد شد. با بازبینی اتفاقاتی که در طول دو قرن گذشته در کشور ما به وجود آمده می توان فهمید که مهم‌ترین مشکل در این بین عدم وجود رهبری آگاه نسبت به زمان و متکی به نیروهای داخلی بوده که باعث شکست اکثر این خیزش‌ها شده است.

امام خمینی با درک صحیح و درست این موضوع حرکت انقلابی و ساختارشکنانه خود را در راستای ایجاد یک تحول بزرگ در کشور شکل داده است که در نوع خود در میان کشورهای منطقه و جهان کم‌نظیر و حتی بی‌نظیر است. مهم‌ترین ویژگی‌های رهبری امام را می‌توان تدوین کتاب ولایت‌فقیه دانست که مبانی اصلی ساختار حاکمیتی ای نظام بعدی را به درستی تبیین نموده و موجب آگاهی تمامی اقشار مردم از آینده حکومت دانست.

همچنین تربیت و کادرسازی رهبران انقلاب و شکل‌دهی به شخصیت انقلابی آنها و حضور این افراد در بین مردم و ایجاد گروه‌ها و تشکل‌های اسلامی که وظیفه آگاه نمودن مردم نسبت به وظایف و مسئولیت‌های خود؛ نیز از موارد مهمی است که از شاخص‌های اصلی رهبری حضرت امام(ره) بود.

حضرت امام جزء رهبرانی در بین رهبران انقلاب‌ها دردنیاست که به جرات می توان گفت همراه و همیار همیشگی مردم درتمامی شرایط سخت و دشوار بوده و همانند مردم عادی تمامی هزینه‌ها و زحماتی که آنها متحمل شده بودند را از نزدیک احساس می کرد. تبعید ۱۵ ساله آن حضرت و از دست دادن یکی از فرزندان خود در راه مبارزه و ادامه دادن آن موجب اعتماد بیش از پیش مردم نسبت به مدیریت و درایت آن حضرت می شده است.

سومین عامل بسیار مهم در هستی شناسی انقلاب حضور توده‌های مردم در تمامی صحنه‌هاست. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های انقلاب اسلامی ایران نسبت به سایر انقلاب‌های دیگر حضور همه‌جانبه مردم از هر قشری اعم از کارگر، معلم، کشاورز، استاد دانشگاه و … و از هر طبقه اقتصادی است. حضور کسبه بازار، مستضعفین و حتی مرفهین در این بخش هم بسیار مهم تلقی می شود. در سایر انقلاب‌ها عده‌ای از افراد پیش رو بوده و بقیه به عنوان نیروهای همراه یا منفعل حضور داشته اند؛ به مانند انقلاب چین که نیروی اصلی دهقانان بوده اند و یا در انقلاب روسیه نیروهای حرکت کننده کارگران و در انقلاب کبیر فرانسه هم طبقه متوسط حضوری فعال داشته اند، اما در انقلاب ایران عامل دین و ایدئولوژی شیعه به خوبی توانست همه افراد در قشرهای مختلف را دور هم جمع نموده و انقلاب را به سرانجام رساند.

مردم ایران در طول سال‌های مبارزاتی خود در ۲۰۰ سال گذشته به این نتیجه رسیده‌اند که وابستگی به کشورهای بیگانه و گروه‌های حامی آنها در داخل نمی تواند اهداف واقعی آنها را که همان عزت و استقلال و ایستادگی بر روی داشته‌های خود است تامین کند، بنابراین از تاریخ مبارزاتی خود درس عبرت گرفته و به این باور رسیده‌اند که با همت و کار خود و ایستادگی در مقابل بیگانگان می توانند به عزت دست یافته و در دنیا سربلند شوند.

این امر با تلاش‌های شبانه‌روزی حضرت امام از سال۴۲ که نهضت اسلامی شروع به کار نمود؛ مردم آرام آرام به این شناخت و باور رسیده که موجب حیرت و شگفتی بیگانگان شد.

ادامه دارد…

رضا سیفایی