این همه زنگنه زنگنه می کردید همین بود!

بصیر، فروردین امسال بود که وزیر نفت خطاب به برخی کشورهای عربی از به پایان رسیدن دوره کاهش قیمت نفت در بازار خبر داد.
همان زمانی که فعالیت چراغ خاموش برای ازسرگیری نظام سهمیه بندی وکاهش تولید نفت اوپک با مدیریت ایران آغاز شد.
دیری نپایید که در مرداد ماه روزنامه وطن امروز از دیپلماسی بیژن نامدار زنگنه در روند سقوط نرخ نفت گزارش داد و با توجه به تجربه سقوط قیمت نفت در صدارت قبلی زنگنه، او را وزیر نفت ارزان در بیان صنعت نفتی ها نامید.

اما بیشتر از زنگنه بودن، نامدار بودنش در نفت بود که با همان رای ناپلئونی مجلس نشینان به صدارت نشست و بار دیگر سکان نفت و گاز کشور را در اختیار گرفت تا به فاصله دو سال از عمر وزارتش نگذشته این نام و نشان یادگار همکارانش در وزیر نفت ارزان بار دیگر تکرار شود.
آن هم درست در زمانی که دولت معتقد به فشار بیش از مقدار تحریم غربی هاست.

البته همان غربی هایی که این روزها برای سفر به کشورمان سر از پا نمی شناسند اما نمی دانم چرا دم خروسشان از عربستان یعنی همان نوکر حلقه به گوششان بیرون زده است.
گویا عصبانیت رییس جمهور از کسانی هم که از رکود گلایه دارند و تحریم را نمی بینند مصداق همان دم خروسی است که در نهایت به کاخ سفید و کنگره ایالات متحده می رسد و صدای گوش خراشش تا مراسم افتتاح فازهای عسلویه هم می رسد!

اما نفت در بازارهای جهانی باز هم ارزان شده تا بتوان به راحتی صفت «مفت» بودن را به آن اطلاق کرد.
جناب نامدار زنگنه هر زمان که وزیر نفت بوده سقوط شدید نرخ نفت را تجربه کرده و جالب اینکه همواره رفتاری منفعلانه و محافظه کارانه از خود نشان داده است.
قیمت نفت در دولت اصلاحات به پایین‌ترین حد ممکن خود رسید اما حالا موضوع کمی فرق می‌کند.

نرخ جهانی نفت در حالی که تجربه ۱۲۰ دلار شدن را داشت به ۴۵ دلار رسیده است و این فاجعه‌ای برای بودجه وابسته به نفت ایران محسوب می‌شود.
هر بشکه (۲۲۰ لیتری) نفت اوپک در دو ماهه گذشته۲۸/۴۷ دلار بود که با یک حساب سرانگشتی با محاسبه دلار سه هزار تومانی، حدود ۱۴۲ هزار تومان قیمت دارد و به عبارتی هر لیتر نفت اوپک حدود ۶۵۰ تومان قیمت می خورد.

این در حالی است که نرخ آب معدنی نیم لیتری در ایران – و نه در خارج از کشور – ۵۰۰ تومان است.
بدین ترتیب می‌توان به راحتی گفت نفت هم‌اکنون ارزان‌تر از آب معدنی فروخته می‌شود. زنگنه می‌توانست حداقل با فعال کردن و نه منغعل کردن دیپلماسی انرژی بازیگر موثرتری در بازار جهانی باشد اما گویا ژنرال دولت یازدهم همچنان در شوک سقوط نرخ نفت باقی مانده و فروخته شدن آب‌معدنی ۵۰۰ سی‌سی در بقالی‌ها گران‌تر از نفت را نظاره می‌کند.

از سوی دیگر، در حالی که افزایش حجم ذخایر نفت خام آمریکا موجب افزایش عرضه شده و نگرانی‌ها از کاهش تقاضا در آسیا ادامه دارد، قیمت نفت در این مدت در نزدیکی پایین‌ترین ارقام خود در بیش از هفت سال گذشته باقی ماند. آمارها نیز حکایت از افزایش قابل توجه در حجم ذخایر نفت خام آمریکا دارد و قیمت نفت این روزها به زیر ۳۰ دلار در هر بشکه رسیده است.

سیدمحمدعلی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک هم گفته بود: نفت ارزان هدیه عربستان به آمریکاست. البته سیاست های دولت ایران هم به آن دامن زده است.
با تثبیت سقف تولید نفت اوپک در محدوده ۳۰ میلیون بشکه، عملا سال آینده یک میلیون بشکه نفت مازاد اوپک به بازار عرضه می‌شود. با افزایش عرضه نفت مازاد و سیاست‌های تخریبی عربستان‌سعودی بازار فعلا کشش افزایش قیمت نفت را ندارد.

بر این اساس، در صورت تداوم شرایط فعلی احتمال کاهش قیمت هر بشکه نفت ایران تا محدوده بشکه‌ای زیر ۲۰ دلار وجود دارد.

اگر ایران و چند کشور با این تصمیم مخالفت می‌کردند، این تصمیم به اجماع نمی‌رسید و در نهایت تصویب نمی‌شد.
دست‌کم وزیر نفت ایران در نشست یکصد و شصت و ششم اوپک اگر با درخواست عربستان برای تثبیت سقف تولید نفت اوپک موافقت می‌کرد باید این شرط را قرار می‌داد که در صورت کاهش قیمت نفت از محدوده قیمتی خاص، کل اعضا نشست فوق‌العاده برگزار کنند، با این وجود، بدون هیچ‌گونه پیش‌شرطی مقامات ایران در نشست اوپک با پیشنهاد عربستان موافقت کردند.

اقدامات و سیاست‌های عربستان مبنی بر کاهش قیمت رسمی نفت خود حاکی از آن است که این کشور به دنبال کاهش بیشتر قیمت نفت در بازار جهانی به نفع متحدان خود می باشد.

این کشور با آمریکا تبانی کرده است تا با پایین نگاه داشتن قیمت نفت به اقتصاد کشورهایی همچون جمهوری اسلامی ایران ضربه بزند. آمریکا به دلیل آنکه صرفا مصرف‌کننده نفت است و نه صادرکننده، قطعا از کاهش قیمت نفت ضربه نمی‌خورد.این در حالی است که کشورهای بزرگ صادرکننده نفت همچون ایران بیشترین آسیب را از کاهش قیمت نفت می‌بینند.

حالا با اعدام و شهادت شیخ باقر النمر و جریانات سفارت عربستان و سفارت ایران در یمن، اندکی انفعال دولتی ها کمتر شده بویژه اینکه محمد جواد ظریف هم این انفعال را دست کم در مواجهه با سعودی ها کنار گذاشته و با انتشار نوشتاری در نیویورک تایمز بارقه هایی از امید دولت در سیاست خارجی را به رخ سعودی ها و احتمالا کدخدایشان کشیده است.

دانا