۱۲ اسفند – ۳ مارس؛ در تاریخ چه گذشت؟

بصیر، امروز ۱۲ اسفند برابر با ۳ مارس تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۵۲ سال پیش از میلاد – پيروزي ايرانيان در جنگ حرّان بر روميان

يك قسمت از مذاكرات جلسه سوم مارس سال ۵۲ پيش از ميلاد سناي روم حاوي اظهارات چند افسر رومي در باره شكست نظامي از ايران در جنگ كارهه (حرّان) بود كه در بهار سال ۵۳ پيش از ميلاد (حدود ۹ ماه قبل از آن) صورت گرفته بود و ضمن آن كراسوس كنسول روم كشته شده بود. اظهارات افسران شکست خورده رومي در سناي اين امپراتوري به اين شرح در تاريخ روم آمده است:

“سپهبد سورنا فرمانده ارتش ايران در اين جنگ از تاكتيك و سلاحهاي تازه استفاده كرد. هر سرباز سوار ايراني با خود مشك كوچكي پر از آب حمل مي كرد و مانند ما دچار تشنگي نمي شد. به پيادگان با مشكهايي كه بر شتر ها بار بود آب و مهمات مي رساندند. سربازان ايراني به نوبت و با تاكتيك خاصي كه براي ما تازگي داشت از ميدان [نبرد] خارج مي شدند و به استراحت مي پرداختند. سواران ايران قادر به تيراندازي از پشت سر هستند كه ما تجربه آن را نداريم. ايرانيان كمانهاي تازه اختراع كرده اند كه با آنها توانستند پاي پيادگان مارا كه باسپرهاي بزرگ در برابر آنان و براي محافظت از سوارانمان قلعه درست كرده بوديم به زمين بدوزند. ايرانيان داراي زوبين هاي دوكي شكل بودند كه با دستگاه كاملا تازه اي تا فاصله دور پرتاب مي شد. شمشيرهاي آنان شكننده نبود. هر واحد تنها از يك نوع سلاح استفاده مي كرد و مانند ما خودرا سنگين نمي كرد. سربازان ايراني حق عقب نشيني و تسليم شدن ندارند و تا آخرين نفس بايد بجنگند. اين بود كه ما شكست خورديم و هفت لژيون را به طور كامل از دست داديم و به چهار لژيون ديگر تلفات سنگين وارد آمد.

۱۱۹۳ – صلاح الدين ايوبي حاكم كُرد مصر و سوريه و مدافع جهان اسلام در برابر هجوم صليبيون اروپايي در گذشت.

صلاح الدين ايوبي

۱۲۵۹ – هلاكوخان ايلخان مغول ايران دمشق را تصرف كرد. وي ۱۰ فوريه ۱۲۵۸ بغداد را متصرف شده بود و آخرين خليفه عباسي را كشته بود.

۱۳۲۴ ش – اعتراض دكتر مصدق به شوروي

دكتر مصدق نماينده تهران در مجلس شوراي ملي در جلسه ۱۲ اسفند سال ۱۳۲۴ به شوروي كه حاضر به خارج ساختن نيروهايش از ايران نمي شد اعتراض كرد و سران مسكو را افرادي خواند كه به تعهد خود و ميثاقهاي جهاني و موازين بين المللي كه ضامن رعايت حقوق ملتهاست بي اعتنا هستند و بااين كار خود، حاكميت ملتها و صلح جهاني را به مخاطره مي افكنند و كره زمين را به صورت جنگلي كه قوي ضعيف را پاره مي كند در مي آورند و از اين راه، تمدن بشر راتضعيف و خارج از اخلاقيات مي سازند. وي گفت كه مماشات با رهبران مسكو بر ميزان توقعات آنان مي افزايد؛ جهان حساب و كتاب دارد بايد با سماجت قضيه را دنبال كرد.

دكترمصدق گفته بود كه رهبران مسكو بايد بدانند كه ايران با تاريخ درخشان و مردم وطندوست خود اروپاي شرقي نيست و با تجربه از ۱۴۰ سال گذشته نمي خواهد که دست نشانده شود.

با انعكاس اين مطالب در رسانه هاي جهان، كمتر از سه هفته بعد ترومن رئيس جمهوري آمريكا به شوروي اخطاركرد كه اگر نيروهايش را از ايران خارج نسازد آمريكا هم نيرو به ايران خواهد فرستاد.

۱۸۱۵ – دولت آمريكا به الجزاير كه كشتي ها و اتباع اين كشور را بازداشت كرده بود اعلان جنگ داد.

۱۸۵۸ – دومین جنگ تریاک و اعلان جنگ فرانسه و بریتانیا علیه چین.

۱۸۷۱ – كنگره آمريكا با وضع يك قانون به استقلال سرخپوستان ( بوميان ) اين كشور در اراضي محصور خود پايان داد.

۱۹۵۱ – گسترش تظاهرات و اجتماعات براي ملي شدن نفت

اجتماعات تهران با هدف درخواست لغو قرارداد نفت با انگلستان و ملي كردن صنعت نفت در ۱۲ اسفند ۱۳۲۹ (سوم مارس ۱۹۵۱) بيش از روزهاي ديگر بود و چهار روز بعد رزم آرا نخست وزير كه مخالف ملي شدن نفت بود جان خود را بر سر اين مخالفت گذارد. در اين اجتماعات از هرگروهي ــ ملي گرا، مذهبيون و كمونيست ــ ديده مي شد.

۱۸۴۸ – آغاز انقلاب مجارستان عليه سلطه اتريش

مجارستان از جمله كشورهايى است كه از قديم الايام تحت سيطره امپراتوري‏هاي مختلف قرار داشته است. امپراتوري روم، عثماني و اتريش – مجارستان از جمله حكومت‏هايى هستند كه هر كدام مدت زماني بر اين سرزمين حاكميت داشته‏اند. مجارستان در قرون شانزدهم و هفدهم ميلادي از ايالات عثماني بود و بخشي از آن در اختيار اتريش قرار داشت. اما از اوايل قرن نوزدهم نهضت‏هاي آزادي خواهي و استقلال‏طلبي در اين منطقه اوج گرفت در سال ۱۸۴۸م بيشتر كشورهاي اروپايى دچار انقلاب و هرج و مرج شدند كه عمدتاً ريشه اقتصادي داشت، اما در مسير سياسي ادامه يافت كه در اين ميان در سوم مارس ۱۸۴۸م قيام مردمي مجارستان نيز آغاز گرديد. تصميم امپراتور اتريش مبني بر قرار دادن زبان آلماني به عنوان زبان رسمي در سراسر اين امپراتوري باعث آغاز ناآرامي‏ها و شورش‏ها گرديد و برخي انقلابيون اين كشور با الهام از انقلاب فرانسه نهضت ناسيوناليستي – ليبراليستي به راه انداختند و در ۱۴ آوريل ۱۸۴۹م استقلال مجارستان را اعلام كردند. اما امپراتوري اتريش با كمك نيروهاي روس به مقابله با جدايى‏خواهان پرداختند و موفق به شكست آنها شدند. در نتيجه، اين جمهوري تازه استقلال يافته متلاشي گرديد و بار ديگر جزئي از امپراتوري اتريش اعلام شد. اين وضعيت ادامه داشت تا اينكه با پايان جنگ جهاني اول و فروپاشي امپراتوري اتريش – مجارستان و تجزيه آن، مجارستان نيز به استقلال دست يافت.

۱۸۷۵ – ابداع ورزش هاکي روي يخ Ice Hockey

Arthur Hockey

برای نخستین بار در تاریخ ورزش، سوم مارس ۱۸۷۵ و در مونترآل کانادا هاکی روی یخ Ice Hockey (نوعی بازی چوگان روی یخ) سازمان داده شد. سرگرمی انفرادی سریدن و لیزخوردن روی یخ سابقه هزاران ساله دارد ولی از این تاریخ دارای سازمان، تیم، قواعد و اصول شده است. قواعد این بازی ازجمله شمار بازیکنان هرتیم که شش نفر باید باشند، دیسک بازی و گلر (گلی) و نوع کفش (اسکیت) در نشریه مونترآل گازت انتشار یافت. به علت طبیعت یخ، این بازی باید در سالن سرپوشیده انجام شود. هاکی روی یخ از سال ۱۹۲۰ بر بازیهای المپیک (زمستانی) اضافه شده است. هم اکنون ۶۹ کشور دارای تیم های هاکی روی یخ هستند.

تاریخ ورزش از آرتور هاکی Arthur Hockey ـ اشراف زاده انگلیسی به عنوان تنظیم کننده و مدرنیزه کننده بازی هاکی یاد کرده است که عنوان این بازی از نام او گرفته شده است. وی در قرن هفدهم می زیست و ظاهرا در سال ۱۶۱۴ اصلاحات خودرا درباره بازی قدیمی هاکی (چوگان) منتشر کرد و تعمیم داد.

۱۹۱۷ – انگلستان به دنبال نفت «بغداد» را تصرف كرد

نيروهاي انگليسي كه با هدف بيرون آوردن بین النهرین از دست عثماني وارد اين سرزمين شده بودند از سوم مارس ۱۹۱۷ حمله به شهر بغداد را آغاز كردند و این شهر هشت روز بعد (۱۱ مارس) به تصرف آنان درآمد. از نظر انگليسي ها بغداد كليد تصاحب نفت عراق و سلطه بر سرزمين هاي عربي و کلید آسیای غربی بشمار مي رود. منطقه بغداد از زمان تاسيس تيسفون و استقرار پايتخت ايران در آنجا در سال ۱۳۵ پيش از ميلاد مركز قدرت در شرق بوده است. پس از اشكانيان و ساسانيان، عباسيان آنجا را پايتخت خود قرار دادند و دولت عثماني با دادن امتيازات فراوان به ایران، بغدادرا از آن خود کرده بود و سلطان عثمانی پس از استقرار در بغداد بود که خودرا خلیفه مسلمین سنّی اعلام کرد. عثمانی عملا از بغداد بود که بر مناطق عربي شرق مصر حكومت مي كرد. در جریان جنگ انگلستان با عثمانی برسر عراق، نیروهای عثمانی شدیدا مقاومت کردند و در چند نبرد ازجمله زد و خورد مدائن (نه چندان دور از طاق کسری) واحدهای انگلیسی را به عقب رانده بودند. حكومت انگليسي ها بر بغداد آسان نبود و دائما گرفتار بپاخیزی، شورش و زد و خورد بودند. انگلیسی ها بودند که عراق را از سه ایالت مختلف المذهب و نژاد بوجود آوردند، مرزهایش را طبق سیاست خود ترسیم و نام قدیمی ایرانی آن (اراک = ایراک) را برآن نهادند. در دوران ساسانیان، ایالتی که تیسفون (پایتخت) در آن واقع شده بود و تا کویت امروز امتدادداشت «اراک، به کسر الف» خوانده می شد.

۱۹۱۸ – امضاي قرارداد صلح بين آلمان و شوروي در جريان جنگ جهاني اول

يكي از نخستين نتايج استقرار حكومت بلشويكي در روسيه، قطع عمليات نظامي در جبهه شرق و آغاز مذاكرات صلح بين حكومت جديد روسيه و آلمان و اتريش در شهر برستْ ليتوسك بود. دور اول مذاكرات در ۲۲ دسامبر سال ۱۹۱۷م به علت شرايط سنگين و خفت‏آوري كه آلماني‏ها پيشنهاد مي‏كردند به نتيجه نرسيد و آلماني‏ها نيز حاضر به تعديل شرايط پيشنهادي خود نشدند. با تهاجم تازه آلمان در ۱۸ فوريه ۱۹۱۸م و پيشروي سريع نيروهاي آنان در شوروي، لنين اعضاي كميته مركزي حزب بلشويك را به تشكيل يك جلسه اضطراري دعوت كرد و اين بار با اصرار، خواستار قبول پيشنهاد خود براي صلح به هر قيمت شد. با وجود مخالفت چند تن از اعضاي كميته مركزي، اكثريت اعضاي كميته كه از ادامه پيروزي آلماني‏ها و خطر سقوط پايتخت بيم‏ناك بودند، نظريات لنين را تاييد كردند و دولت شوروي در اواخر فوريه تقاضاي تجديد مذاكرات صلح را نمود. آلماني‏ها اين بار شرايط سنگين‏تر و خفت آورتري براي صلح پيشنهاد كردند ولي با دستور صريح و اكيد لنين درباره امضاي قرارداد صلح تحت هر شرايطي، هيأت نمايندگي روسيه به شرايط پيشنهادي آلمان گردن نهاد و قرارداد ترك مخاصمه بين نيروهاي طرفين، در روز سوم مارس ۱۹۱۸م در برسْتْ ليتوسْكْ به امضا رسيد. به موجب اين قرارداد، روسيه علاوه بر لهستان و فنلاند، ايالات ساحلي بالتيك و روسيه سفيد و اوكراين را هم تسليم آلماني‏ها كرد و از متصرفات خود در بالكان به نفع اتريش صرفنظر نمود. روس‏ها هم‏چنين متعهد شدند نيروهاي خود را از ايران خارج كنند و قسمتي از متصرفات خود در قفقاز را به ترك‏هاي عثماني واگذار نمايند. با متاركه جنگ در جبهه شرق، نيروهاي آلمان و اتريش در اين جبهه آزاد شدند و ميليون‏ها سرباز آلماني و اتريشي كه از جبهه بازگشته بودند به قواي متحد در جبهه غرب و بالكان و ايتاليا پيوستند.

۱۹۲۳ – مجله هفتگی خبری تایم با ماهیت محافظه کارانه (راستگرایی و ضد کمونیسم) انتشار خودرا آغاز کرد. اين مجله توسط دو روزنامه نگار؛ Henry Luce و Briton Hadden انتشار يافت که Hadden شش سال بعد درگذشت. Henry Luce يک آمريکايي متولد چين بود. والدين او در چين مروّج يک فرقه مسيحيت بودند که وي به دنيا آمد. مجله تايم همزمان با آمريکا در لندن، هنگ کنگ و سيدني نيز طبع و منتشر مي شود، البته با مطالب کمي متفاوت. تيراژ اين مجله در فوريه ۲۰۱۰ جمعا سه ميليون و چهارصد هزار بود.

Henry Luce (راست) و Briton Hadden (وسط)

۱۳۶۳ – شروع جنگ شهرها توسط عراق در جريان جنگ تحميلي

با فرا رسيدن فصل زمستان و احتمال اجراي عمليات جمهوري اسلامي، كه در منطقه جنوب در موقعيت مناسب فصلي انجام مي‏گرفت، زمزمه‏هاي تازه‏اي مبني بر احتمال گسترش حملات عراق به نفتكش‏ها و حمله به شهرها و اماكن غيرنظامي آغاز شد. عراق در آبان ۱۳۶۳ به طور رسمي اعلام كرد كه اماكن غيرنظامي ايران را هدف حمله قرار خواهد داد. اين تهديد كه بعدها تحقق يافت در عين حال كه به منزله تشديد فشار به ايران و در نتيجه، گسترش دامنه جنگ بود، نشان دهنده ناكامي استراتژي عراق در مراحل پيشين نيز بود. بنابراين اگر قصد عراق از ايجاد زيرساخت توليد گازهاي شيميايي، مقابله با حضور گسترده نيروهاي داوطلب بود و حمله به نفتكش‏ها براي محروم كردن ايران از درآمد ارزي صورت مي‏گرفت، حمله به اماكن غيرنظامي، با ايجاد زيرساخت موشكي و افزايش حملات هوايي، با هدف فشار رواني – اجتماعي مستقيم بر روي مردم و غيرمستقيم بر مسؤولين و تصميم گيرندگان براي فراهم سازي زمينه‏هاي پايان جنگ بود. متعاقب انفجار اولين راكت هواپيماهاي عراقي درتهران كه كاملاً غيرقابل انتظار بود و نگراني‏هاي بسياري را به وجود آورد، برخي از تحليل گران، هدف عراق را از اين اقدام، وادار ساختن ايران براي دست زدن به يك حمله زميني زودرس ذكر كردند. در جريان جنگ شهرها، خسارات فراواني به اماكن غيرنظامي وارد آمد و تعداد زيادي به شهادت رسيدند.

۱۹۷۴ – پرتلفات ترین ساتحه هوایی در فرانسه

سوم مارس ۱۹۷۴ یک هواپیمای مسافربر شرکت هواپیمایی ترکیه از نوع «دی. سی ـ ۱۰» در سر راه خود از پاریس به لندن در خاک فرانسه سرنگون شد که ۳۴۶ تن کشته شدند. این مرگبارترین سانحه هوایی تا آن زمان بود. هواپیماهای سه موتوره «دی. سی ـ ۱۰» در پی چند حادثه پرتلفات از بیشتر خطوط مسافری حذف و به قسمت باربری منتقل شده اند.

رسانه هايي که اين عکس را منتشر کرده اند نوشته اند که تصوير چند لحظه پيش از برخورد هواپيماي ترکيه به زمين از آن برداشته شده است

۲۰۰۸ – دميتري مدوديف برنده انتخابات ریاست جمهوری روسيه

سوم مارس ۲۰۰۸ نتيجه انتخابات ریاست جمهوری روسيه فدراتيو که روز پیش از آن انجام شده بود به اين شرح اعلام شد:

ــ دميتري مدودیف (سنتريست و نامزد حزب روسیه متحد به رهبری پوتین): ۲ر۷۰ درصد آراء
ــ ژيرينوفسكي (ناسيوناليست): ۴ر۹ درصد آراء
ــ زيوگانوف (كمونيست): ۱۷ر۸ درصد آراء
ــ بوگادوف (لیبرال دمكرات): ۳ر۱ درصد آراء

دميتري مدودیف

۲۰۰۸ – انفجار انتحاري ۸۰ ریش سفید پاکستانی!

انفجارهاي انتحاري كه از عراق آغاز شده بود، بعدا به افغانستان و سپس پاكستان گسترش يافته است. اين روش مبارزه که در اين گوشه از جهان به صورت امري روزمره درآمده و به همين سبب پيشگيري از آن هم بسيار دشوار شده است، به باور صاحبنظران مي رود که جهاني شود!.

دوم مارس ۲۰۰۸ پاكستان شاهد يكي از اين انفجارها بود، و تا آن زمان پرتلفات تر از همه. در اين روز يك نفر كه مواد منفجره بربدنش بسته بود در اجتماعي از ريش سفيدان منطقه «درّه آدم خيل» در شمال غربي پاكستان كه طبق معمول در يك زمين باز برپا شده بود خودرا منفجر كرد و باعث مرگ ۸۰ نفر و جرح بيش از يكصد تن ديگر شد. عكس هاي زير يك مجروح اين رويداد مرگبار، قسمتي از بقاياي اجساد سوخته، و زمين خون آلود را پس از جمع آوري اجساد نشان مي دهد:

زادروزها

۱۸۳۹ – جمشیدجی تاتا، از پیشگامان صنعت مدرن هند و ملقب به «پدر صنعت هند»
۱۸۴۷ – الکساندر گراهام بل، مبتکر و دانشمند بریتانیایی و مخترع تلفن

جمشیدجی تاتا

۱۸۹۵ – موشه فینشتاین، فیلسوف و خاخام یهودی ارتدکس
۱۹۱۶ – پل ریچارد هالموس، ریاضیدان مجاری-آمریکایی

الکساندر گراهام بل

۱۹۲۲ – دیوید گرینگلاس، جاسوس آمریکایی
۱۳۰۸ – بیژن ترقی، شاعر و ترانه‌سرای ایرانی.

بیژن ترقی

۱۳۲۳ – حیدر حاتمی، هنرمند، بازیگر و نقاش ایرانی
۱۹۳۸ – برونو بوزتو، انیماتور و کارگردان انیمیشن ایتالیایی

جسیکا بیل

۱۹۴۹ – بانی دانبار، فضانورد زن آمریکایی
۱۹۸۲ – جسیکا بیل، مدل و بازیگر آمریکایی

مرگ‌ها

۱۷۰۲ – زیب‌النسا، دختر اورنگ‌زیب عالمگیر و یکی از خوشنویسان هند و از شاعران سبک هندی در ادبیات فارسی و تصوف
۱۷۰۳ – رابرت هوک، دانشمند و فیزیک‌دان انگلیسی

رابرت هوک

۱۷۰۷ – اورنگ‌زیب، ششمین پادشاه گورکانی هند
۱۸۷۱ – میشائل تونت، کابینت‌ساز آلمانی-اتریشی

هرژه

۱۹۵۸ – ویلهلم زایسر، سیاست‌مدار آلمان شرقی
۱۹۸۳ ـ هرژه (ژرژ رمی)، نویسنده و کاریکاتوریست بلژیکی وخالق ماجراهای تن تن و میلو.
۱۹۸۳ – آرتور کستلر، داستان‌نویس، وقایع‌نگار و روزنامه‌نگار مجاری-بریتانیایی
۱۹۹۶ – مارگریت دوراس، نویسنده و فیلمساز فرانسوی

آرتور کستلر

۱۹۹۹ – گرهارد هرتزبرگ، فیزیکدان و دانشمند شیمی فیزیک آلمانی و برنده جایزه نوبل شیمی
۱۳۸۷ – علی میری، بازیگر ایرانی تئاتر و سینما

گرهارد هرتزبرگ

برترین‌ها