شعر هنر اول ایرانیان/ شاعر زبان مردم خودش است/ شعر مازندران بیماری است که میتوان به بهبودش امید داشت
برخی از پژوهشگران بر این باورند که با وجود شعرای سترگی که در تاریخ فرهنگ ایرانیان درخشیدهاند انتخاب چنین روزی به عنوان روز شعر و ادب فارسی، انتخاب چندان سنجیدهای نیست و به باور آنان گرچه میتوان شهریار را یکی از مشهورترین شعرای پارسی و آذری ایران در دوران معاصر دانست اما شهرت جهان شمول شعر و ادب پارسی به سبب اشعار ادبایی چون فردوسی، خیام، عطار، مولانا، سعدی، حافظ و دیگر شاعران نامی ایران زمین است.
البته موضوع و مناسب روز شعر و ادب فارسی کمترین فایدهاش آن است که رسانهها متوجه خود میکند تا با تحلیل وضعیت شعر، شاعران و هنرمندان این عرصه شاید در تحولات بعدی آن اثری بگذارد پس از این رو با تهیه گزارش روایتگر وضعیت شعر مازندران از منظر مسئولان و شاعران این استان می پردازیم تا دریچههای تازهای را به روی مسئولان و مخاطبین بگشاییم.
شاعران به دغدغه و زبان مردم خود نزدیک شوند
منصور علیاصغری مسئول واحد شعر و ادب اداره کل فرهنگ و ارشاد مازندران در گفتوگو با خبرنگار ما اظهار کرد: نامگذاری روزی به نام شعر و ادب فارسی خوب است اما بنده مخالف این روز به واسطه نام استاد شهریار هستم چون شاعران بزرگی در ایران همانند فردوسی، مولانا، حافظ و سعدی وقتی داریم باید روز شعر فارسی به نام یکی از این عزیزان باشد که در عرصه بینالمللی هم شناخته شده و تاثیرگذار باشد.
وی افزود: ریشه فرهنگ یک قوم زبانو ادبیات آن است به همین دلیل باید از سوی حکومت و دولت حمایت شود چون برخلاف سایر هنرها که از خود درآمد ایجاد میکنند شعر فرهنگ ایجاد میکند.
این مسئول در حوزه ادبیات مازندران ادامه داد: در طول تاریخ هم همین طور بوده و همیشه حاکمان بزرگ بهلحاظ اهمیت مقوله ادبیات از شاعران حمایت کردهاند چون ادبیات ریشه فرهنگ ماست برای همین هم نیاز به حمایت مستقیم دولتی دارد.
مسئول واحد شعر و ادب ارشاد مازندران تصریح کرد: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تشکیل انجمنهای ادبی شهرستانها را در سالهای گذشته با اختیار خود انجام داده است و انجمن ادبی استان که با عضوگیری که هیات موسس آن هم چند روز پیش تشکیل شد و انتخاب هیات مدیره انجمن ادبی استان به ثبت خواهد رسید که انشاءالله شاهد پویایی روند شعر در این استان خواهیم بود هرچند که در حال حاضر هم روند بدی ندارد، برخی شهرهای ما انجمنهای پویایی دارند و دیگر شهرها هم باید به این سطح برسند.
علیاصغری با اشاره به وضعیت انتشار در حوزه ادبیات افزود: وضعیت چاپ و نشر بد نیست ولی بیشتر رویکرد شاعران در فضای مجازی و اینترنت است، من فکر میکنم در آیندهای نزدیک از حالت کاغذی تقریبا خارج خواهیم شد البته الان هم این مسیر در حال طی شدن است و شعرها در فضای مجازی بیشتر مبادله میشود البته باید قبول کنیم در چاپ و نشر عموما در توزیع و فروش آثار ادبی مشکل داریم که نگاه جدی به این مسئله هنوز محقق نشده است.
وی تاکید کرد: در چند سال اخیر شاهد شکوفایی استعدادهای خوبی در عرصه شعر و داستان در مازندران بودیم که توانستند در سطح کشور بدرخشند و در جشنوارهها و محافل مختلف ادبی نام مازندران را بلند آوازه کنند، من امیدوارم به این شاعران جوان تا همچنان یکی از استانهای تاثیرگذار در حوزه ادبیات باشیم.
مسئول واحد شعر و ادب ارشاد مازندران در پایان با اشاره به رسالت شاعران در زمینه خلق اثر فاخر گفت: بیشترین تعهدی که شاعران نسبت به جامعه در حوزه ادبیات، فرهنگ و زبان فارسی دارند این است که به زبان مردم جامعه خود نزدیکتر شوند و آنچه که دغدغه مردم و مسائل مردم است بتوانند بیان کنند، به قول نیما “فرزند زمانه خود باشند” و در کل باید گفت شاعر زبان مردم خودش است و این زبان باید گویا، برنده و تاثیرگذار باشد.
ایرانیها یک در میان شاعرند/ هنر اول ایرانیان شعر است
میثم رنجبر کارشناس مسئول واحد آفرینشهای ادبی حوزه هنری مازندران در گفتوگو با بلاغ مازندران اظهار کرد: در باره روز شعر و ادب باید بگویم وقتی از یک خارجی مصاحبه میشود که ایران چقدر شاعر دارد میگوید ایرانیها یک در میان شاعرند یعنی وقتی با ایرانیها صحبت میکنید یا شعر میخوانند یا ضربالمثل میگویند یا از کنایه استفاده میکنند پس داشتن یک روز به نام شعر و ادب خوشحال کننده است.
وی افزود: با توجه به این رویکرد مثبت که در کشور وجود دارد و هرچه این فرهنگ بیشتر ترویج پیدا کند رویکرد آن مثبتتر است و چون یک رویکرد مطالعاتی است کمک فکری به علاقمندان به حوزه ادبیات خواهد شد.
مسئول آفرینشهای ادبی حوزه هنری مازندران ادامه داد: جریان شعر به عنوان یک جریان نیازمند به حمایت است و شاعران و نویسندگان داستاننویس در حوزه ادبیات و اثرش قرار است در قالب آثار چاپی بیرون داده شود مهم است ولی امروز شاهد هستیم که هزینه چاپ هم از جیب شاعر میرود و این زیبنده کشوری نیست که هنر اول معرفی شدهاش در جهان شعر است.
رنجبر تصریح کرد: حمایت از آثار و کمک در تولید چیزی که هر چه از آن میگذرد دیرتر و دیرتر و کمتر و کمتر میشود و جای نگرانی دارد، نمیتوانیم بدون حمایت امیدوار باشیم، مسئولان باید جریان شعری را در هر شهر مستقل کنند و با ایجاد بانک اطلاعاتی مناسب فضای مطلوب ایجاد کنند.
این شاعر مازندرانی با اشاره به ظرفیتهای شعری در استان گفت: به نظر من وضعیت شعر مازندران از نگاه تولید آثار شعری مطلوب است اما آنچه که باید چرخه تولید آثار هنری را به چرخه فرهنگی تبدیل کند و این با ایجاد سازکار مناسب و استفاده از افراد متخصص در جمع آوری، دستهبندی و مورد بهرهبرداری قرار دهند نکاتی است که در همه حوزههای ادبی مقفول مانده است.
وی تاکید کرد: وضعیت شعر مازندران از لحاظ تولید آثار خوب است اما جریان شعر مازندران مقطعی است که باید همیشه جاری باشد.
عضو شورای شعر سازمان بسیج هنرمندان مازندران افزود: مشکلات شاعران در دو عرصه پررنگتر است در یک عرصه برای بچههای تازه کار و مستعدان این رشته هنری که بحث آموزش است با توجه به ذوقی که خداوند به این عزیزان داده شروع میکند به نوشتن بدون داشتن سواد ادبی که این یک مشکل داخلی در شعر است و باید پله آموزش را بگذرانند و بر ضرورت این روند تاکید شود.
رنجبر ادامه داد: مشکلات شاعران حرفهای در بحث تولید انتشار کتوب ادبی است، در قدیم ناشران کل هزینه چاپ را میپرداختند و درصدی از کتاب را در قالب حقتالیف به شاعران میداند اما الان این مسئله تقریبا حذف و فقط مختص اندک شمار شاعر مطرح در کشور است و شاعر خودش میماند با کتابهای چاپ شده که نمیداند چه کند حتی برای دریافت پول اولیه نشر کتاب.
وی با اشاره به فضای موجود در انتشار کتاب ادبی اضافه کرد: تیراز کتاب بسیار پایین آمده و در حد ۲۰۰ عدد چاپ میشوند و امروز شاهد آن هستیم که برخی از شاعران مطرح نیز چاپ اول کتاب خود را حدود ۱۰۰۰ نسخه میزنند و این برای کشوری که بیش از ۸۰ میلیون جمعیت دارد اسفبار و نشان دهنده آن است که سرانه کتابخوانیش پایین آمد.
این شاعر آیینی وضعیت شعر در برخی از نقاط ایران را متزلزل ارزیابی یاداور شد: در برخی از شهرها و استانها وضعیت متزلزلی شعر و شاعران دارند، مسئولین شعری با برخی از اختلاف سلیقهها جابجا و باعث عدم ثبات انجمنهای ادبی میشود این رویه که نمیتوان برنامهریزی بلند مدتی برای آن کرد.
رنجبر تاکید کرد: هدف ما از شعر هدف تعهدی است و باید به محور ارزشی شعر توجه ویژه داشت، تولید یک اثر خوب، اثری که باید به هدایت انسانی منجرب شود و بتواند رسالت خود را انجام دهد مدنظر قرار دارد که اگر اسلامی شود خیلی بهتر است و این نظر بدان معنا نیست که همه موضوعات بسته شود بلکه معتقدیم ارزشها باید گفته شود و جایگاه ویژهای را در ادبیات و شعر براش قائل هسیم، نباید چیزی را انسان بگوید که بیهوده باشد و خواندن سوره شعرا را به همه شاعران توصیه میکنم علیالخصوص ۵ آیه آخر را که راه سعادت و رستگاری شعرا را گوشزد میکند میتواند برای شاعران بسیار مناسب باشد.
مسئول واحد آفرینشهای ادبی حوزه هنری مازندران ادامه داد: یکی از آرزوهای بزرگ من این است که روزی یک اداره کل شعر و ادبیات در هر استان داشته باشیم تا اگر شاعر و نویسندهای مشکل و نیازی داشت در این مکان برطرف شود و بسیاری از کارهای بر زمین مانده در حوزه شعر مانند گرفتن رونمایی برای برخی کتب شعر که چاپ و مظلومانه حتی معرفی نمیشوند و از کنار ان به سادگی میگذریم و حتی جلسه نقد نمیگیریم و این آثار، کتابها و نویسندگانش مظلوم هستند این مشکل برطرف شود.
وی در پایان گفت: رسانهها نقش ویژهای در ایجاد و تحکیم جریان شعر و کمک به شاعران دارند و با خبرسازی از تولید آثار و تحلیل آثار میتوانند به استقلال شعر و شاعران کمک کنند.
شعر مازندران بیماری است که میتوان به بهبودش امید داشت
سینا زارع مسئول انجمن ادبی شهرستان بابلسر در گفتوگو با خبرنگار بلاغ اظهار کرد: در مقولههای زیادی میتوان شعر امروز را بررسی کرد یکی اینکه در قیاس با فعل موجودی که در آن هستیم در دهه ۸۰ جشنوارهها و کنگرههای ادبی وجود داشت که در آن به شعر آزاد هم پرداخته میشد و ترتیب این اتفاق در حال حاضر در کشور بسیار کم شده است، اگر قیاس دهیم متوجه خواهیم شد چه شاعرانی با کیفیتی از این جشنوارهها بیرون آمدند و با فضای امروز به راحتی قیاس خواهد شد.
وی افزود: یکی از مشکلات موجود شاعران وضعیت نامطلوب چاپ و نشر کتاب در این حوزه است چون ما نظارت بر کیفیت ارائه در کتاب نداریم و هرکسی با هر معیار و سلیقهای میتواند کتاب کار کند و تنها نظارت در بعد اجتماعی و عرفی است که ارشاد سختگیری در مجوز دارد ولی در سطح کیفی هیچ سختگیری وجود ندارد.
مسئول انجمن ادبی بابلسر با اشاره به نامطلوب بودن وضعیت شعر در مازندران ادامه داد: وضعیت شعر در مازندران به زعم بنده وضعیت بیماری است که میتواند بهبودی خودش را بهدست آورد و این مسئله نقطه تاریک و بدی است، بهطور مثال نشستی توسط آقای رنجبر مسئول حوزه ادبیان حوزه هنری برگزار میشد با نام “شعر امروز مازندران” که در آن نشست سعی شده به مولفههای استانی خودمان توجه کنیم و در آن هر ماه یک کتاب رونمایی و تکریم میشد از شاعران هم استانی ولی حمایت ویژه توسط مسئولین نشد.
زارع تصریح کرد: در این جلسات سعی شد یک سخنرانی اختصاصی در حیطه شعر داشته باشیم و این دست اتفاقات بایید تکثرش زیاد شود، فکر میکنم میشود بیمار روی زمین افتاده را بهبود بخشید اگر تعامل بین مسئولین و بچههای شعر بیشتر شود.
وی با اشاره به وضعیت عیان شاعران تاکید کرد: تعریف خیلی از مردم از شاعر یک فرد شوریده، فقیر و بیچاره است اگر نگاه به آن کنیم که چرا در ذهن عوام و مسئولین شاعر همچین فردی است تفاوت یک هنرمند شاعر با هنرمند هنرهای دیگر مشخص خواهد شد البته یک شاعر با کلمه در ارتباط است و با حس که همزمانی این دو خود فضای متفاوتی ایجاد میکند.
عضو هیات موسس شعر در اداره کل ارشاد مازندران ادامه داد: این مسئله برای شاعران بسیار طبیعی است که در کوچه و خیابان یک کودک کار را ببیند و به درونش بکشد این فضا را و زجر بکشد، مطمعنا این تلخیها را شاعر حس خواهد کرد اما شاید دیگر هنرمندها کمتر توجه کنند.
زارع افزود: با این همه کاربرد و خصوصیت جایگاه شاعر چرا در اجتماع نامطلوب است، باید نگاه ویژهای به آن داشت چرا شاعر نمیتواند مزایایی داشته باشد که بقیه هنرمندان دارند، چرا درآمد ندارند و چرا نگاه به شعر گذراست.
وی در پایان گفت: اگر همین قشر فرهیخته نباشد آسیبهای جدی به فرهنگ جامعه میرسد پس آسیبشناسی شعر و زندگی شاعران مهم است و باید نگاه ویژهای مسئولان به شاعران و نویسندگان داشته باشند.
دیدگاه مردم در مورد شعر و وضعیت شاعران
حبیب افروز(کتابدار): زندگی شاعران همه اش شعر نیست و وضعیت اقتصادیشان هم باید مدنظر قرار گیرد تا دغدغه کمتری داشته باشند و آثار خوبی چاپ کنند.
حسام سهیلی(کارمند دانشگاه): آنقدر مشکلات جامعه زیاد شده که مردم وقت شعر خواندن ندارند و همین قدر همت کنند شعر گوش کنند یا گوششان را به شعر خوانی بسپارند کار بزرگی کردند، مشکلات اقتصادی جایی برای شعر نگذاشته است.
ماندانا شیبانی(دانشجو): شعر و شاعری هنر خوبی است و به انسان آرامش و لذت میدهد فقط این روزها کمتر وقت میشود تا به آن بپردازیم بهتر است بیشتر در این زمینه تبلیغات شود.
رضا مرادیفرد( شاعر): امروز برای کسی جز خود شاعران شعر مهم نیست چون فضای مجازی پر شده از چیزهای متنوع و فقط هرجا کم میآوریم از شعر و ضربالمثل مایه میگذاریم و استفاده ابزاری میکنیم همین و بس.
ربابه قنبری(شاعر): هرچه به سمت جلو پیش میرویم در کنار از بین رفتن عواطف انسانی بسیاری از هنرها در حال نابودی است که شعر و ادبیات در سرآمد همه این حوزههای هنری قرار دارد و متولی مناسبی نیز برای فرهنگسازی و استفاده در جهت ترویج فرهنگ ایرانی اسلامی نداریم.
سودابه نیازی(نویسنده): ادبیات در ایران روز به روز مظلومتر میشود چون نه مسئولان به فکر پرورش تولیدات و استعدادیابی هستند نه شاعران به فکر خلق آثار تاثیرگذار، کلا در زمان گذر از هنر ذوقی هستیم و تولیدات ادبی بیشتر جنبه تزئینی و اجباری دارد تا ذوقی.
به گزارش بلاغ، آنچه که بر همگان واضح است تاثیر کمنظیر ادبیات در فرهنگ ایرانیان است که بواسطه اقلیم جغرافیایی، مواهب خدادادی و مذهب در کنار روحیه مقاومت و دلیرمردی سرآمد همه هنرها شده است و ایرانیان را با این هنر بیشتر در جهان میشناسند.
از این رو مشکلات این عرصه باید برای مسئولان کشور علیالخصوص متولیان فرهنگ و هنر بسیار مهم و تولید محتوا در این مسیر باید با دقت بیشتری مورد توجه قرار گیرد تا ذائقه فرهنگی و ساخت بستر هنری در جامعه با مشکل مواجه نشود و البته در این راستا حمایت از شاعران و نویسندگان در حوزههای مادی و معنوی برای رفع دغدغههای زندگی روزانه این قشر باید در دستور و اولویت دولت قرار گیرد و راهبرد مناسب در این زمینه تببین شود.