عراق امروز
بصیر، گرفتار تروریسم شده است که جنگ داخلی از پیامدهای آن است. رویداد‌های این کشور در صدر اخبار رسانه‌ها قرار گرفته است و تحلیلگران رسمی و غیررسمی سیاسی درباره آن نظر می‌دهند و آینده‌نگری می‌کنند.
در این نوشته به اختصار مختصری از این برداشت‌ها در ترسیم چهره ارائه می‌گردد.
۱ ـ خبرها از جنگ بسیار متفاوت است و بیشتر جنبه‌های تبلیغاتی و البته سیاسی دارد. حضور مستقیم خبرنگاران خارجی در مناطق درگیری نظامی یا وجود ندارد یا بسیار اندک است. بخصوص میدان جنگ، صحنه درگیری‌های نامنظم شده است و بصورت مداوم در دایره «جنگ و گریز» یا اشغال یک منطقه و بازپس دادن آن یا حملات محدود و عقب‌نشینی می‌چرخد. مراکز خبری و رادیو و تلویزیون‌ها در کشورهای منطقه کاملاً جهت‌گیری دارند، بطوری‌که از گزارش‌های خبری وسیاسی آنها چندان نمی‌توان به واقعیت‌های میدانی در داخل عراق پی‌برد. همین‌روش در رسانه‌های غربی بخصوص در رسانه مشهور «بیبیسی» دیده می‌شود که مورد اعتراض سخنگوی ارتش عراق قرار گرفته است و در بغداد علیه این رسانه، مردم تظاهرات اعتراضی داشتند.
بیبیسی بطوری درباره انتخاب و چینش خبری میکند تا بیننده و شنونده به یاد این ضرب‌المثل معروف بیفتد که «بغداد خراب است!» درباره قدرت نظامی داعش بطور دائمی مانور می‌دهد، آن هم درحالیکه قدرت بازدارندگی ارتش عراق و نیروهای مردمی را که به مقابله برخاسته‌اند ضعیف، از هم گسسته و البته بی‌نتیجه معرفی میکند. بار قصور و تقصیر را معطوف به نوری‌المالکی نخست وزیر عراق و مدیریت و سیاست‌ورزی او میکند. از نیروهای تروریستی داعش با اصطلاح ساخته شده در بیبیسی، «پیکار جویان» و البته گاهی «پیکار جویان سنی» نام می‌برد و از بکارگیری لفظ «تروریست‌های داعش» اجتناب میکند. از این جنگ با ماهیت جنگ شیعه و سنی که سرانجام تجزیه عراق را به دنبال خواهد داشت، خبرسازی میکند و جهت‌گیری سیاسی می‌دهد.
این شیوه در برنامه‌های عربی و فارسی بیبیسی مورد اعتراض بسیاری در ایران و عراق و … قرار گرفته است. اخبار واقعی نشان می‌دهد در منطقه غرب و شمال عراق، چند استان در شعاع تهاجم داعش و همراهان آنها از باقی‌مانده‌های هواداران صدام قرار گرفته است. مناطقی از تصرف آنها بیرون آورده شده است، اما دومین شهر بزرگ عراق بعد از بغداد، «موصل» هنوز در اختیار آنها است. اخبار میدانی حکایت از جنگ و گریز دارد که منطقه به منطقه ادامه دارد. برخی از رسانه‌های عربی، بخصوص «العربیه» که با مدیریت مالی دولت سعودی اداره می‌شود از تثبیت داعش و به قول این رسانه «آزادسازی» عراق خبر می‌دهد. این روش از سوی همین رسانه، سه‌سال است در بحران سوریه تکرار می‌گردد.
در نگاه به اخبار میدانی جنگ، همه در انتظارند تا در چند روز آینده تغییر عمده رخ دهد.
۲ ـ اما در برداشت های سیاسی، گروهی می‌گویند شکست داعش و دولت‌های عربی هوادار آنها در سوریه موجب شده است تا با هجوم به عراق، اولاً نقد شکست در سوریه از صحنه سیاسی ـ تبلیغاتی خارج گردد. ثانیاً، با هجوم به عراق جبهه مقابل گستردگی جدیدی پیدا کند و اگر این تهاجم در عراق تثبیت گردد، ادامه جنگ در مرزهای سوریه و به‌خصوص در «حلب» آسانتر خواهد شد. ثالثاً هدف تعریف جنگ به جبهه جنگ شیعه و سنی، تسهیل می‌گردد. رابعاً در عمل در همسایگی ایران جبهه نظامی خطرناکی باز خواهد شد که دامنه آن کردها و ترکیه را نیز در بر خواهد گرفت. این گروه معتقدند پایان مسیر این جنگ، لاجرم تجزیه عراق خواهد بود.
در سوریه ادعای داعش، مبارزه مسلحانه علیه حاکمان الحادی بعث سوریه بود و اکنون این گروه تروریستی، دست در دست باقی مانده هواداران بعث عراق گذاشته است. معاون اول صدام «عزت‌الدوری» به‌همراه چندین افسر بلند‌پایه ارتش صدام در کنار گروه داعش قرار گرفته‌اند و اطاق فرمان مشترک دارند. دختر صدام حسین در قطر پیام تبریک فرستاده است و گروه داعش را انقلابی و تروریست‌های مهاجم را نیروهای انقلاب برای آزادسازی عراق نامیده است.
سعودی‌ها با حمایت از این تهاجم، کمک‌های مالی و نظامی به آنها می‌کنند. نقش فعال آنها در خبرسازی و تبلیغات برای موفقیت‌های داعش کاملاً آشکار است.
۳ ـ بارزانی فرمانده اقلیم کردستان عراق متهم است بستر سازی برای این تهاجم کرده است، اگرچه بنابر برخی از خبرها، کرکوک، منطقه نفتی مهم عراق را از اشغال داعش آزاد کرده است و اینجا و آنجا خبر از درگیری پیشمرگ‌های کرد در مقابله با حملات داعش داده می‌شود، اما همچنان جایگاه آنها در این بحران چندان روشن نیست. برخی می‌گویند، نارضایتی بارزانی از نوری المالکی که این اواخر سهم پرداخت‌های آنها از دولت مرکزی را قطع کرد و بارزانی اقدام به فروش مستقل نفت به ترکیه کرد، جهت‌گیری رئیس کردستان عراق را تغییر داد. اما، وزیر خارجه عراق، آقای «هشیار زیباری» اعلام کرد، نیروهای کرد عراقی در کنار ارتش عراق هستند تا به صورت مشترک علیه تهاجم تروریستی داعش و همراهان آنها بجنگند. آشکار شدن حضور باقی مانده همراهان رژیم صدام در این ماجرا، در عمل مواضع یا اقدام کردها را تغییر خواهد داد، به‌خصوص اینکه ایران و ترکیه همراهی نیروهای بارزانی با تروریست‌ها را بر نمی‌تابند.
۴ ـ مجموعه رهبران سیاسی شیعه از گروه‌های گوناگون در برابر انتقاد مردم عراق قرار گرفته‌اند که با سهم خواهی خود از هرم قدرت سیاسی عراق و مشغول شدن به بازی‌های سیاسی، موجب تضعیف دولت مستقر در عراق شده‌اند و امروز نتیجه رفتارهای غلط سیاسی خود و تشدید اختلاف‌ها را در یورش تروریستی داعش با همراهی هواداران رژیم صدام از بعثی‌های گذشته می‌بینند. مهمترین عامل داخلی این تهاجم تروریستی و البته موفقیت نسبی آنها در اشغال چند شهر در عراق، ضعف مجموعه حاکمیت در بغداد است که بجای وحدت برای مدیریت یکپارچه در عراق، دچار تفرقه شدید سیاسی شدند و اساس کار خود را، تصاحب بیشتر از سهم سیاسی و قدرت قرار دادند. از شرایط امنیتی در کشور غافل شدند و میدان را برای مانور دشمنان بازگذاشتند. اگر چه امروز نخست وزیر عراق از توطئه سازمان یافته در خارج از عراق، بخصوص از چند کشور عربی همسایه می‌گوید، اما همین توطئه طراحی شده، بستر اجرایی مناسب خود را در ضعف و تشدید اختلاف‌های درونی در حاکمیت عراق پیدا کرد.
۵ ـ دولت آمریکا بر اساس معاهده امضاء شده با دولت عراق، هنگام خروج نظامی از این کشور، متعهد است تا برای حفظ یکپارچگی این کشور در هنگام بحران با دولت عراق همکاری کند و هرگونه کمکی را انجام دهد. بر همین اساس وزیر خارجه عراق از دولت اوباما درخواست کرده است تا علیه مواضع گروه تروریستی داعش که اکنون «موصل» دومین شهر بزرگ عراق را اشغال کرده است و کشتار و تخریب وسیع راه انداخته است، وارد عمل نظامی گردد و بمباران هوایی را درخواست کرده است. ناو نظامی آمریکا وارد آب‌های خلیج فارس شده است و در آب‌های مرزی عراق استقرار پیدا کرده است. «اوباما» از این بحران در فشار شدید قرار گرفته و نمی‌خواهد بصورت مستقیم سربازان آمریکایی را وارد این جنگ کند.
برخی از رقبای او از حزب جمهوریخواه در کنگره آمریکا میدان انتقاد از اوباما و سیاست‌های خاورمیانه‌ای او، بخصوص درباره عراق را کلید زده‌اند. کاخ سفید اعلام کرد، اوباما به دولت عراق کمک خواهد کرد تا از این بحران عبور کند. ۲۵۰ افسر ارشد نظامی آمریکا به بغداد می‌روند تا به نظامیان ارتش این کشور مشاوره نظامی بدهند. اوباما از نقش مهم ایران یاد کرده است که قدرت پایان بخشیدن به این بحران را در همسایگی عراق دارد. نگرانی از این بحران در واشنگتن و در دولت اوباما کاملاً مشهود است.
۶ ــ فتوای آیت‌ا… العظمی سیستانی، تغییر وسیع در معادله میدانی گذاشته است. جوانان شیعه و سنی بصورت بسیجی وارد میدان شده‌اند. علمای سنی در عراق، مصر، سوریه، اردن و لبنان با حمایت از این فتوا، گروه داعش را گروهی تروریستی که هیچ نسبتی با دین اسلام ندارد، نامیده‌اند. نوری المالکی اعلام کرد، ارتش جدیدی از این نیروها در عراق ساخته خواهد شد. موضوع خیانت در این ماجرا از سوی برخی از فرماندهان ارتش عراق، همچنان موضوع روز در است. مقابله نظامی در برابر «داعش» چنان شده است که ادامه هجوم آنها را متوقف کرده است. داعش هفته گذشته اعلام کرد که بسوی کربلا و بغداد در حرکت است. هجوم آنها در اطراف «سامرا» که در چند کیلومتری بغداد است، متوقف شده است و داعش شکست سختی خورده است.
در توفان جنگ تروریستی گرفتار شده است. ترکیه، ایران و آمریکا در برابر هجوم تروریستی داعش و همراهان بعثی آنها از دوران رژیم صدام، مواضع مشترک دارند. سازمان ملل این حملات را تروریستی نامیده است که خطر آن سراسر منطقه را تهدید میکند. دبیرکل سازمان ملل از همه دولت‌ها خواسته است تا با آنها مقابله کنند. روسیه ضمن محکوم کردن این حملات، هر گونه کمک به دولت عراق را وعده داده است. بسیاری از تحلیلگران سیاسی معتقدند این توفان تروریستی پایان خواهد گرفت، اما عراق بعد از پایان این توفان، دیگر همچون گذشته نخواهد بود و مشکلات بسیاری را در پیش‌رو خواهد داشت.
صدخبر
