پزشک خانواده مرخص شد

به گزارش بصیر به نقل از جوان، وزیر بهداشت در عین حال بیان جزئیات برنامه های حوزه سلامت را به اعلام رئیـس جمهور مـوکول کرد.

طبق قانون، برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع

(یا نظامی با نامی نزدیک به این) باید تا پایان برنامه چهارم توسعه در شبکه بهداشت و درمان کشور مستقر می شد تا ایده آل های افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی، کاهش پرداخت ها از جیب مردم، ارتقای سطح سلامت مردم و رضایتمندی از خدمات بهداشتی و درمانی محقق شود. اما مشکلات متعددی که در مسیر اجرای این برنامه قرار گرفت، کارشناسان و صاحبنظران حوزه سلامت را نسبت به اجرای موفق این طرح ناامید کرد. به طوری که حتی نسبت به اجرای آن در شهرهای بالای ۲۰ هزار نفر جمعیت هشدار دادند.

برنامه پزشک خانواده به عنوان مهمترین و اصلی ترین استراتژی وزارت بهداشت برای ارتقای سلامت جامعه و کاهش هزینه های بهداشت و درمان کشور، پس از میلیاردها تومان هزینه و سال ها آزمون و خطا با مشکلات و موانع متعددی در مسیر اجرا مواجه بوده است که باعث شده ابهامات و تردیدهایی در نحوه اجرای صحیح این برنامه به وجود بیاید.

ناهماهنگی بیمه ها با وزارت بهداشت

اولین مشکل این برنامه ناهماهنگی وزارت بهداشت با سازمان های بیمه گر بود که سعی شد این مسئله در نسخه ۰۲ پزشک خانواده برطرف شود. این عدم هماهنگی بیمه ها با پزشکان کم کم به تأخیر در ثبت نام از مردم، پرداخت نشدن به موقع حقوق پزشکان و… نیز سرایت کرد و در عمل اجرای آن را در شهرها ابتر گذاشت.

با این حال همچنان مزایایی نظیر بهره وری و نظم در کار پزشکان عمومی، عدالت اجتماعی و اقتصادی، دسترسی راحت بیماران به پزشکان و جلوگیری از سردرگمی بیماران از ویژگی هایی است که بسیاری از صاحبنظران حوزه سلامت نمی توانند از اجرای این برنامه منصرف شوند. کارشناسان و صاحبنظران حوزه سلامت متفق القول بر این عقیده اند که اجرای صحیح برنامه پزشک خانواده شهری مزایای زیادی دارد که از جمله آنها می توان به افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی، کاهش پرداخت ها از جیب مردم، ارتقای سطح سلامت مردم و رضایتمندی از خدمات بهداشتی و درمانی اشاره کرد. با اجرای این برنامه در صورت تشخیص پزشک خانواده، بیمار به پزشک متخصص ارجاع داده می شود و از سوی دیگر میزان پرداختی بیماران به پزشک متخصص و حتی بابت بستری شدن در بیمارستان نیز به طور چشمگیری کاهش می یابد.

نسخه ۰۱ مصوبه وزارت بهداشت و رفاه را داشت، اما مصوبه دولت را نداشت. همچنین نخست آنکه پزشکان حاضر نبودند مسئولیت مدیریت یک تیم ۱۷ نفره را بپذیرند که برای ۱۰ هزار نفر جمعیت پیش بینی شده بود. برای آن هم دلایلی داشتند نظیر تبعات قانون کار که باعث گریز آنها از مدیریت تیمی شد. دوم اینکه نگاه نسخه ۰۱ دولتی بود و می خواست پزشکان مطب دار را در مراکز دولتی جمع کند و بنشاند که میسر نشد. سوم اینکه بعضی الزامات و زیرساخت ها فراهم نشده بود خصوصاً در بیمه ها که تخصیص منابع نیاز به مصوبه دولت داشت و نهایتاً هم در چند مرکز انجام شد که آن هم تعطیل شد.

پزشک خانواده از برنامه پنجم هم جا می ماند؟!

از طرفی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع باید هر سه سطح خدمات بهداشتی را پوشش دهد، در حالی که در همان تعداد شهر و روستایی هم که اجرا شد، فقط یک سطح این خدمات ارائه می شد و سطح دو و سه که خدمات تخصصی و فوق تخصصی بود، اجرا نمی شد و فرآیند ارجاع با مشکل مواجه بود که باز هم این مشکل تا حدودی در نسخه ۰۲ پزشک خانواده برطرف شد. در این برنامه هر پزشک می تواند ۵۰۰ تا ۲ هزار و ۵۰۰ نفر را زیر پوشش قرار دهد. اجرای برنامه پزشک خانواده در شهرها جزو تعهداتی است که باید تا پایان برنامه پنجم توسعه در کل کشور توسعه یابد اما بر اساس مصوبه هیئت دولت، وزارت بهداشت موظف شد ظرف دو سال از تاریخ ابلاغ دستورالعمل نظام ارجاع و پزشک خانواده در مناطق شهری، نسبت به اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع و اصلاحات بعدی آن در تمامی مناطق شهری کشور اقدام کند.

بازآرایی پشت بازآرایی

به هر حال مردم به جای مشاهده اثرات اجرای این برنامه، شاهد این هستند که در عرض کمتر از چهار سال سه نسخه ۰۱، ۰۲ و ۰۳ آن رونمایی شد، بدون آنکه اهداف آن محقق شود و افکار عمومی در گزارش ۱۰۰ روزه سید حسن قاضی زاده هاشمی، وزیر بهداشت از حوزه سلامت می شنوند که از مجموع ۲ هزار میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده برای پزشک خانواده در سال جاری، تنها ۲ درصد آن در دولت گذشته و فعلی پرداخت شده است. از همین رو، بهترین کار این بود که جلوی اجرای روند قبلی را گرفتیم و دو تیم مأمور آسیب شناسی برنامه شدند. در حال حاضر نیز مشکلات مشخص است و در صدد برطرف کردن آنها هستیم.

وی با اعلام اینکه از سال آینده در همه استان ها یک شهر به صورت پایلوت این برنامه را اجرا خواهد کرد، گفت: البته اجرای این برنامه با رعایت قواعد و تأمین منابع مالی خواهد بود. چون قرار بود اول در برنامه پنج ساله اجرا شود ولی بعد در سخنرانی عنوان کردند دو ساله و بعد هم گفتند که می خواهیم یک ساله اجرا کنیم. اما یکی از مشکلات حاشیه شهرها هستند که فکری برای آنها نشده است. لذا بهترین کار این بود که مسیر قبلی را ادامه ندادیم.

با این توضیحات می توان نتیجه گرفت که دولت یازدهم عملاً نسخه پزشک خانواده را پیچیده است. خدا محمد زکریای رازی را بیامرزد که ۱۲۰۰ سال پیش با این یک جمله تفکر پزشک خانواده را پایه گذاشت: «بهتر است افراد از بین اطبای موثق به یک طبیب اختصار ورزند چراکه یک طبیب خطایش بسیار اندک باشد. » فقط خدا کند از گفتن آن پشیمان نشده باشد.