تذکراتی به رسانهی ملی در باب اقتصاد مقاومتی
بصیر، رهبر معظم انقلاب با ابلاغ سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی به‌عنوان سیاست راهبردی و بلندمدت اقتصادی کشور، همهی مسئولین کشور را در جهت برنامهریزی برای اجرای این سیاستها سرخط نمودند. ایشان همچنین صداوسیما را به‌عنوان عامل اصلی گفتمانسازی برای اجرای صحیح این سیاستها در بین مردم و جامعه خطاب قرار دادند. این نوشتار میخواهد بگوید سیاستهای فعلی تبلیغاتی تلویزیون هیچ مناسبتی با سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری ندارد و به‌طور صریح و مستقیم مخالف با این سیاستهاست. ضمناً در ارتباط با قوانین و آییننامههای مربوط به تبلیغات تلویزیونی و رادیویی نیز این نحوهی تبلیغات مغایر با قوانین مذکور است. لذا این رسانه باید هرچه سریعتر درصدد اصلاح روند موجود تبلیغات تلویزیونی برآید، اشکالات موجود را برطرف سازد و در جهت مخالف اقتصاد مقاومتی گفتمانسازی نکند.
در چندین اصل از اصول کلی دستورالعمل و مجموعه‌ی ضوابط تولید آگهیهای رادیویی و تلویزیونی که به‌وسیله‌ی اداره‌کل بازرگانی صداوسیما تهیه شده است، از جمله در اصل ۲۳، ۲۴ و ۲۵، به‌طور صریح ترویج تجملگرایی، تشویق به مصرف بیش از نیاز و اسراف در استفاده از امکانات و همچنین تعیین جایزه برای تشویق مخاطبین آگهی به خرید و مصرف بی‌رویه، غیرمجاز و ممنوع اعلام شده است. اما چندی است که مسئولان محترم صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، که به فرمودهی امام (ره) دانشگاه بزرگ کشور و به قول رهبری، عمدهترین مرکز هدایت فکری است[i] و رسالت انتقال پیام اسلام و ارزشهای انقلابی را به‌عنوان وظیفهی اصلی و خطیر خویش برعهده دارد و باید برنامههای خود را براساس چهار مؤلفهی دین، اخلاق، امید و آگاهی تنظیم نماید،[ii]به یک هنجار‌شکنی بی‌سابقه و بیپرده در جهت ایجاد فرهنگ مصرفی غربی و مصرفگرایی شدید پرداخته است. این پدیدهی نامبارک و خطرناک با هر توجیه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و غیره که صورت گرفته باشد، یکی از آرمانهای اساسی انقلاب اسلامی، یعنی سادهزیستی و معنویتطلبی را هدف قرار داده و مصداق اشاعهی منکر مادیگرایی، سلطهی زر و زور، مصرفگرایی، اسراف، تجملگرایی، زندگی حیوانی و حریصانه و طمعکارانه است.
نمونهی بیسابقهی آن برمیگردد به پدیدهی تبلیغات بازرگانی تلویزیونی که دیگر حصارهای ارزشی و هنجاری و اخلاقی را دریده و عملاً مردم عزیز را با استفاده از تحریک غریزهی حرص و طمعشان به پول و شهوت خرید و مصرف، به مصرف هرچه بیشتر بدون نیاز به آن تحریک میکند (دقیقاً مخالف اصل ۲۴ مقررات). به‌طوری‌که در حرکتی تأملبرانگیز و هنجارشکنانه در صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، باب ترویج و نمایش انواع و اقسام قرعهکشی برای محصولات مختلف تولیدشده در ایران باز شده است و صداوسیما هم بدون هیچ محدودیتی، به تبلیغ و نمایش این قرعهکشیها، آن هم به‌طور زنده و در ساعات اوج تماشای مردم، میپردازد.
البته ما در این نوشتار اصلاً به این موضوع که هدف تولیدکنندگان و عرضهکنندگان این محصولات و سفارش تبلیغات برای آنها چیست، کاری نداریم که خود مجال بحث و تحلیل مستقلی را میطلبد. بلکه روی سخن به مسئولین رسانهی ملی بازمیگردد که به چه حق و با چه توجیهی به نمایش چنین برنامههایی که از اساس مخاطبین را به مصرف نامعقول سوق میدهد و ذهن و روان آنان را برای رسیدن به این جوایز نجومی و میلیونی حریص و تشنه میکند و در جدالی نابرابر آنان را فریفتهی خود میسازد میپردازند. عباراتی همچون «پول و پلو»، «هر شب جایزه‌ی بیست‌میلیونی در ساعت هشت شب»، یا «چهارشنبه‌پولی»، «هفتههای دویست‌میلیونی» و «میلیونر شوید» و مانند آن شدیداً مخالف با روح هدایتکنندگی رسانهی ملی است؛ چراکه چنین جوایز بالای صد میلیونی طمع هر انسانی را برمیانگیزاند و بدون توجه به کیفیت کالا و نیاز خود، اقدام به خرید آن میکند. از این گذشته، چنین جوایزی فتح بابی برای دیگر تولیدکنندگان محصولات شده و موجب تشدید رقابت ناسالم و نادرست بین سایر رقبای تولیدکننده یا سفارشدهندهی آگهی شده و فضای آگهی را به فضای رقابت بر سر به دست آوردن مشتری با ابزار پول و جایزه میکشاند؛ به‌طوری‌که هماکنون نیز شمهای از آن در عرصهی صداوسیما مشهود است که به‌خاطر رعایت مصالحی از ذکر نام این رقبا خودداری میشود.
همچنین از این تأسف‌بارتر این است که برای قرعهکشیهای مذکور، جوایز خارجی همچون خودروهای لوکس و گرانقیمت قرار میدهند که متأسفانه مغایر با حمایت از تولید ملی و محصولات داخلی است. به‌راستی آن‌کس که در قرعهکشی مذکور قرعه به نامش میافتد به این اتومبیل لوکس و گرانقیمت خارجی چه نیازی خواهد داشت؟ چرا لااقل ما در تعیین جوایز این قرعهکشیها کمی دقت و حساسیت برای ارج نهادن به تولیدات میهنی خود صرف نمیکنیم. حتی در برخی موارد، مشاهده شده است که برخی شرکتهای چندملیتی نیز به‌آسانی و با تعیین جوایز میلیونی به تبلیغ محصولات خود در ایران میپردازند.
صداوسیما به‌وضوح دست‌دردست رسانههای خارجی و ضدانقلاب واسلام داده ویک سبک زندگی غربی ومخالف باارزشهای اسلامی و اخلاقی را ترویج میدهد؛ به طوری‌که بسیاری از تبلیغات تلویزیونی عیناً مشابه شبکههایماهوارهای است که میخواهند مردم را با ابزار پول و جایزه به سمت خرید و مصرف هرچه بیشتر ترغیب و تحریککنند.
این نکته لازم به ذکر است که در رسانهی ملی، مردم ما باید یاد بگیرند و تجربه کنند که نباید به صرف قرعهکشیهای میلیونی اقدام به خرید و مصرف کالاهای مختلف کرد، بلکه ملاک برای خرید باید رفع نیاز باشد نه ارضای میل و هوس کاذب و بیهوده و ارضای تمایلات سیریناپذیر نفس سرکش و شیطانی آدمی. اما بالعکس متأسفانه این رسانه که باید در جهت اهداف متعالی انقلاب اسلامی و پاسداشت خون شهدای مظلوم آن حرکت کند، نه تنها این آموزهی اصیل و انقلابی را ترویج نمیدهد، بلکه دقیقاً در نقطهی مقابل آن، به این فضای مصرفگرایی خارج از رسانهی ملی که در بازار و امکنهی تجاری به‌وفور مشاهده میشود شدیداً دامن زده و پردهای از مشروعیت و مقبولیت بر روی آن میافکند؛ چراکه نمایندگی یک الگوی سبک زندگی را برعهده دارد.
در واقع در این مورد صداوسیما به‌وضوح دست‌دردست رسانههای خارجی و ضدانقلاب و اسلام داده و یک سبک زندگی غربی و مخالف ارزشهای اسلامی و اخلاقی را ترویج میدهد؛ به‌طوری‌که بسیاری از تبلیغات تلویزیونی عیناً مشابه شبکههای ماهوارهای است که میخواهند مردم را با ابزار پول و جایزه به سمت خرید و مصرف هرچه بیشتر ترغیب و تحریک کنند. مردم عزیز ما هم که دچار مشکلات و مسائل اقتصادی فراوان از ناحیهی سوءمدیریت اقتصادی و مشکلات ساختاری اقتصادی و اعمال تحریمهای شدید دشمنان هستند، به‌ناچار و از روی حرص و طمع خویش، به دام این تبلیغات افتاده و داراییهای اندک خویش را صرف خرید چنین محصولاتی میکنند و از سوی دیگر، آنکه بیشترین بهره را از این تبلیغات میبرد شرکت تولیدکنندهی محصول و همچنین رسانهی ملی است که مبالغ کلانی بابت چنین تبلیغات و پخش زنده‌ی قرعهکشیها از سفارشدهندگان آگهی اخذ میکند.
از سوی دیگر، مردم به عنوان مخاطب اصلی رسانهی ملی حق دارند تا برنامههای خوب و مفید از تلویزیون ببینند، نه اینکه تلویزیون مدام با تبلیغات و انواع و اقسام جوایز و قرعهکشیها که کمتر اطلاعات و پیامهای مفید در اختیارشان میگذارد، روی ذهن و اعصاب مردم عزیز راه برود. مگر نه این است که بسیاری از برنامههای ساختهشدهی سینمایی، تلویزیونی، خبری، تحلیلی، علمی، مستند و غیره مجال پخش از صداوسیما پیدا نکرده و برخی برنامههای مفید و آموزنده و جذاب در ساعات آخر شب برای نمایش فرصت مییابند که اغلب مردم در آن ساعات به خواب و استراحت میپردازند؟ پس چطور میشود که این رسانه به‌راحتی ساعتهای پُربیننده‌ی خود را در اختیار تبلیغ چند شرکت تولیدی و بازرگانی میگذارد؟
متأسفانه همهی این نابسامانیهای تبلیغات بازرگانی در شرایطی تشدید شده و حالت بحرانی به خود گرفته است که در سال گذشته سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی توسط رهبری معظم انقلاب برای اجرا به مسئولین محترم کشور ابلاغ و سپس تبیین گردید و یکی از بندهای محوریاش مدیریت مصرف با تأکید بر اجرای سیاستهای کلی اصلاح الگوی مصرف و ترویج مصرف کالاهای داخلی است.
همچنین در مقدمهی مجموعه‌ی ضوابط تولید آگهیهای رادیویی و تلویزیونی، به‌صراحت قید شدهاست که مد نظر داشتن و رعایت سیاستهای کلان دولت جمهوری اسلامی ایران در زمان ساخت و پخش آگهی ضروری است. لذا این سیاست، که از اسناد کلان و بالادستی نظام محسوب میشود، باید مبنای برنامهریزی همهی دستگاههای مسئول قرار گیرد و همان‌طور که در پیام ابلاغیه آمده است، قوای کشور باید بیدرنگ و با زمانبندی مشخص، اقدام به اجرای آن کنند. متأسفانه نمایش این برنامهها مخالف و صریحاً متناقض با سیاستهای کلان نظام جمهوری اسلامی است و باید سریعاً از پخش آنها جلوگیری شده و به تولیدکنندگان اینگونه برنامهها تذکر کتبی و شفاهی داده شود تا در صورت پذیرش سفارش تولید چنین تبلیغاتی، بنابر قانون فوق مجازات شوند.
در پایان به‌راستی اگر صداوسیما محتاج به پول و مبالغ دریافتی از ناحیهی این تبلیغات است، آیا نمیتواند با یک برنامهریزی و تدبیر درست، این اعتبار را از راه مشروع و معقول و کمهزینهتری به دست آورد تا اینکه به بهای پایمال نمودن ارزشها و رنجاندن دلهای فقرا و مستضعفین و از همه مهمتر، مصرفی بار آوردن مردم و ترویج فرهنگ مصرفی غلط و مادی کردن آنان این کار را انجام دهد؟
منبع: بلاغ
