موج سواری اردوغان بر ناامنی خود ساخته

بصیر، نتایج انتخابات پیشین ترکیه را می توان آب سردی بر آرمان های حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان دانست، حزبی که از سال ۲۰۰۲ به این سو یکه تاز میدان سیاست در ترکیه بوده است. عدم کسب نتایج مورد انتظار از سوی این حزب و عدم تشکیل دولت ائتلافی زمینه انتخابات زودهنگام را فراهم نمود، انتخاباتی که بنا برنتایج غیر رسمی اعلام شده حکایت از پیروزی مطلق حزب عدالت و توسعه بر مبنای خواست اردوغان دارد.

شمارش آرای انتخابات تقریبا به پایان رسیده روز گذشته نشان می دهد که این حزب توانسته ۳۱۷ کرسی از ۵۵۰ کرسی پارلمان را به دست آورده و اکنون بدون نیاز به ائتلاف با سایر احزاب و کسب حدود ۵۰ درصد آرا می تواند دولت را به رهبری احمد داوود اوغلو تشکیل دهد. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه که خود بنیانگذار حزب است می‌گوید، نتیجه آرا «نشان می‌دهد که مردم در انتخابات اول نوامبر (دهم آبان‌ماه) ترجیح دادند توسعه و اقدام و نه جدال و مشاجره را برگزینند.»

به گزارش روزنامه «حریت» چاپ ترکیه، کمی بیش از ۱۰ درصد آرا به حزب دمکراتیک خلق‌ها رسیده است. حزبی که از جمله بر مسائل کردهای ترکیه تمرکز دارد. در عین حال عمده‌ترین حزب مخالف دولت، «جمهوری‌خواه»، ۲۵ درصد و حزب حرکت ملی هم نزدیک به ۱۲ درصد آرا را کسب کرده‌اند.

برآورد تحولات ترکیه در حد فاصل دو انتخابات نشان از اقدامات متعدد خود ساخته و از پیش طراحی شده جهت ایجاد فضایی دو قطبی از سوی دولت داوود اوغلو  و رئیس جمهور اردوغان دارد که توانست زمینه جلب آرا به سوی حزب عدالت و توسعه را جلب نماید. در رابطه با اقدامات غیرسازنده و عموما غیر عادلانه حزب حاکم و بنیان گذارش رجب طیب اردوغان نکاتی ذیل قابل ذکرند:

۱٫جنگی خود ساخته: از سازش موقت و نیل به سوی گفتگو میان میان ترکیه و حزب کارگران کردستان ترکیه به عنوان یکی از موفقیت ها حزب عدالت و توسعه در طول دوره ی حکمرانی اش نام برده می شود، اقداماتی که می توانست زمینه ی صلح را فراهم نموده و پایانی بر بیش از سه دهه جنگ مخرب میان کردها و دولت مرکزی آنکارا قلمداد شود.

دولت داوود اوغلو به فرمان اردوغان با ایجاد جنگی خود ساخته با کردها زمینه ی ایجاد موج ملی گرایی افراطی را در سطح جامعه فراهم نمود، امری که می توان آن را در کاهش آرای حزب ملی گرای افراطی حرکت ملی به سبد حزب عدالت و توسعه مشاهده نمود.

تلاش اردوغان بر آن بود تا با توجه به قوانین حاکم بر کشور مبنی بر عدم راهیابی احزاب به پارلمان در صورت عدم کسب حداقل ۱۰ درصد آرا، زمینه ایجاد شکاف در حزب دموکراتیک خلق ها ( حزب مورد حمایت کردها) را فراهم نماید و مانع از حضور کردهای تندرو جهت مشارکت در انتخابات گردد تا بتواند آرای این حزب را به سبد خویش واریز نماید.

حزب عدالت و توسعه جهت نیل به مقصود خویش حتی با پیشنهاد پ ک ک جهت اعلام آتش بس موقت تا برگزاری انتخابات جهت حضور کردها در انتخابات موافقت ننمود تا زمینه حضور کمرنگ آن ها به دلیل ناامنی موجود در برخی حوزه های انتخاباتی را فراهم آورد، امری که اگرچه نتوانست به شکلی کامل به مقصود خویش دست یابد اما در کاستن سه درصدی از آرای حزب رقیب موفق بود (از ۱۳٫۵ به ۱۰٫۵ کاهش یافت).

۲٫ تروریسم و نگرانی از امنیت: ترکیه در طول ماه های اخیر شاهد دو انفجار گسترده تروریستی بوده که منجر به مرگ صدها تن شده است، انفجارهای بی سابقه ای که به گروه های خراب کار نظیر داعش و پ ک ک منتسب شده است. پس از انتخابات ماه ژوئن و پس از انفجار انتحاری در شهر سوروچ که به کشته شدن ده ها فعال چپگرا انجامید، توافق آتش بس میان ارتش ترکیه و جنگجویان پ‌ک‌ک (حزب کارگران کردستان) به هم خورد. روز ۱۰ اکتبر هم بیش از ۱۰۰ نفر از جمله بسیاری از هواداران حزب دموکراتیک خلق‌ها، در اثر دو بمب گذاری انتحاری در تظاهرات صلح چپگرایان در آنکارا کشته شدند. دولت گفت عوامل آن حمله به داعش مرتبط بودند.

با این حال دولت داوود اوغلو بدون رسیدگی شفاف به عوامل این واقعه و تحت عنوان مبارزه با تروریسم زمینه ایجاد نگرانی از بی ثباتی را در سطح جامعه گستراند، امری که بلافاصله دست دولت در سرکوب کردها و باصطلاح داعش را فراهم نمود.

۳٫ تهییج ملی گرایی: حزب عدالت و توسعه از زمان حکمرانی در ترکیه از سوی دو حزب جمهوری خواه خلق و حرکت ملی مدام بر نادیده گرفتن اصول سکولاریسم و ملی گرایی و حرکت به سوی اسلامیزه کردن جامعه و همچنین آشتی با کردها متهم شده است. آغاز حملات بر علیه کردها و سیاست ملی گرایانه حزب توانست شماری از آرای عناصر ملی را به سوی سبدهای انتخاباتی حزب اردوغان سرازیر نماید.آن چنان که حزب حرکت ملی قریب به ۵ درصد از کرسی ها پارلمان را به نسبت انتخابات پیشین ( از ۱۶ درصد به ۱۱ درصد تنزل پیدا نمود) از دست داد.

نکته حائز اهمیت دیگر آن که شماری از متحدین حزب دموکراتیک خلق ها ( نزدیک به کردها) حمایت برخی ترک های چپ گرا را در طول سال های اخیر پشت سر خویش احساس می نمود و رهبری حزب عملا بر عهده دو عضو کرد (صلاح الدین دمیرتاش) و ترک (فیگن یوکسکداگ) قرار داشت. حال و با تشدید تنش ها میان کردها و دولت مرکزی شماری از عناصر چپ گرای مدافع حزب دموکراتیک خلق ها ریزش نموده و به سوی حزب عدالت و توسعه متمایل شدند.

۴٫ ایزوله مخالفین سیاسی: حزب حاکم عدالت و توسعه در طول ماه های حدفاصل فاصل دو انتخابات با در پیش گرفتن سرکوب مخالفین اعم از بستن نشریه های وابسته به آن ها تا بهره گیری از عنصر فیلترینگ توانست با ایجاد رعب و وحشت زمینه ایزوله شماری از مخالفینش را فراهم آورد.

تلاش برای کسب حداکثر آرا در انتخابات روز گذشته بیش از آن که در راستای مقاصد و برنامه های حزب ارزیابی شود در جهت نیل به آرمان های اردوغان جهت افزایش قدرت رئیس جمهور و تداوم حکمرانی او در ترکیه ارزیابی می شود. از حزب عدالت و توسعه در طول سال های فعالیت بسانی حزبی قائم به شخص اردوغان نام برده می شود تا آن جا که وی تمامی موانع پیش رو در درون حزب از جمله رهبران پیشین و نزدیک به عدالت و توسعه نظیر عبدالله گل و فتح الله گولن که مخالف او می اندیشیدند را از سر راه برداشته است. شدت برخورد با مخالفین به ویژه عناصر وابسته به گولن در طول ماه های اخیر از طرق مختلفی نظیر بستن موسسات وابسته به او افزایش یافته است.

۵٫ اقدامات غیر قانونی رئیس جمهور: مخالفین اردوغان در طول فرآیند منتهی به انتخابات مدام او را به عدول از جایگاهش جهت حمایت از حزب عدالت و توسعه متهم می نمودند. بنابر قوانین ترکیه رئیس جمهور می بایست به هیچ یک از احزاب وابسته نبوده و فارغ از مباحث حزبی مشی ملی در پیش بگیرد. با این حال رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه با انتشار بیانیه‌ای  بلافاصله پس از اعلام نتایج انتخابات پیروزی محرز حزبش، عدالت و توسعه واکنش نشان داد. به گفته‌ی او مردم ترکیه با رأی خود نشان دادند که خواستار “وحدت و ثبات” هستند.

روزنامه «زمان» چاپ ترکیه در همین باره از رهبران حزب دمکراتیک خلق‌ها نقل کرده است که انتخابات عادلانه نبود و سیاست عمدی اردوغان برای قطبی کردن جامعه، سبب شد تا آرای این حزب کاهش پیدا کند. صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها که مورد حمایت کردهای ترکیه است، سیاست رهبری ترکیه را “سیاست کشتار” خواند.

 دولت باغچه‌لی، رهبر حزب حرکت ملی نیز می‌گوید نتایج انتخابات روز یک‌شنبه تصویر تار و مبهم ترکیه را بهبود نمی‌بخشد. او دولت ۱۳ ساله حزب عدالت و توسعه را متهم به «ناکامی و فساد» کرده است.

۶٫ رویای پیوستن به اتحادیه اروپا: از زمان آغاز بحران در سوریه، دولت رجب طیب اردوغان در تداوم تنش در این کشور نقش بسزایی ایفا نموده است، سیاستی که پیامدهای متعدد منفی برای ترکیه در پیش داشته است. افزایش شماری آوارگان سوریه مستقر در ترکیه ( قریب به دو میلیون) و تحرک آن ها جهت رسیدن به اروپا هم زمان هزینه های اقتصادی و امنیتی فراوانی را برای ترک ها و اتحادیه اروپا در بر داشته است، از همین روست که در ماه های اخیر شاهد حضور پر رنگ مقامات اروپایی در ترکیه و اعطای پیشنهاد به آنکارا مبنی بر تسهیل شرایط ورود به اتحادیه اروپا به شرط جلوگیری از ورود آوارگان به سمت این قاره هستیم، امری که اردوغان به خوبی توانست از آن به عنوان یک امتیاز ارزشمند در خلال انتخابات و به نفع حزبش بهره برداری نماید

همه چیز در راستای مقاصد اردوغان

احمد داووداغلو، نخست‌وزیر ترکیه و رئیس حزب عدالت و توسعه در اولین نطقش پس از اعلام نتایج انتخابات از “روز پیروزی دموکراسی و پیروزی مردم ترکیه” سخن گفت و ابراز امیدواری کرد که دولت ترکیه در چهار سال آینده نیز به خوبی به مردم این کشور خدمت کند.

با این حال اکنون بر کسی پوشیده نیست که برنده واقعی انتخابات شخصی غیر از رجب طیب اردوغان نیست. به واقع اهمیت کلیدی نتایج این انتخابات افزایش اختیارات رئیس جمهور و تبدیل سیستم پارلمانی آن به ریاست جمهوری است. رجب طیب اردوغان می‌کوشید با اکثریت آرا در​ پارلمان به رئیس جمهوری مقتدر تبدیل شود. این پیروزی اردوغان را به این هدف یک گام نزدیک‌تر کرده است.

برآورد اولین سخنان احمد داووداغلو رهبر «عدالت و توسعه» و نخست‌وزیر ترکیه نیز به وضوح در تایید تداوم سیاست فوق است آن جا که وی می‌گوید انتخابات دهم آبان ماه مانند یک همه‌پرسی برای «ترکیه‌ای جدید» بود. او در همین سخنان وعده تغییراتی در قانون اساسی را مطرح کرده است.

فرهنگ نیوز